Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2011

Roozi ke zan shodam [The Day I Became a Woman](2000) και Sag-haye velgard [Stray Dogs] (2004) της Marzieh Meshkini

Roozi ke zan shodam Η «μέρα που έγινα γυναίκα» ξεκινάει υπο τους ήχους παραδοσιακής μουσικής ενώ βλέπουμε ένα μαύρο πανί που ανήκει σε μια αυτοσχέδια βάρκα όπως μαθαίνουμε αργότερα, μια βάρκα που πλέει αλλά μοιάζει να μην πηγαίνει πουθενά. Έτσι αρχίζει η πρώτη ιστορία που δίνει και το τίτλο στην ταινία: Η Χαβά κλείνει τα 9 χρόνια και γίνεται γυναίκα σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο. Γι' αυτό η μητέρα και η γιαγιά της της απαγορεύουν να παίζει με αγόρια, επειδή όμως γεννήθηκε μεσημέρι, έχει χρόνο μέχρι τις 12 μμ για να αποχαιρετήσει τον καλύτερό της φίλο.
Στο δεύτερο μέρος, το ωραιότερο κατά τη γνώμη μου, βλέπουμε μια γυναίκα που παίρνει μέρος σε αγώνα δρόμου με ποδήλατα, και που όλοι οι αρσενικοί συγγενείς της προσπαθούν να την εμποδίσουν. Οι διάλογοι εδώ είναι ελάχιστοι, η ίδια η γυναίκα δε μιλάει σχεδόν καθόλου, στα λόγια και τις απειλές των συγγενών της απλά επιταχύνει. Δεν είναι τόσο η υπόθεση που εντυπωσιάζει όσο η υπέροχη φωτογραφία: μαύρες φιγούρες να τρέχουν με φόντο ένα ερημικό τοπίο, κι από πίσω οι καβαλάρηδες σαν άγγελοι θανάτου.
 Και το τρίτο μέρος είναι σουρεαλιστικό -ας μην ξεχνάμε ότι η ταινία γυρίστηκε στο νησί Κις του Περσικού κόλπου, και για κάθε ιρανό σκηνοθέτη που σέβεται τον εαυτό του Κόλπος=Σουρεαλισμός. Μια ηλικιωμένη που μόλις έχει κληρονομήσει πολλά χρήματα φτάνει στο νησί για να αγοράσει ότι τόσα χρόνια είχε στερηθεί, όπως ψυγείο (το σπουδαιότερο), ηλεκτρική κουζίνα, σαλόνι, νυφικό, πλυντήριο ρούχων κτλ, και τα αφήνει όλα στην αμμουδιά. Θα μπορούσε να το δει κανείς βέβαια σαν σάτιρα του καταναλωτισμού, πχ κάποια στιγμή στην παραλία, τα παιδιά ανοίγουν το ψυγείο, και είναι γεμάτο με φαγητά και φρούτα ακριβώς όπως στις διαφημίσεις, ενώ ένα άλλο παιδί τραβάει την άμμο με την ηλεκτρική σκούπα. Ένα άλλο αγόρι πάλι δοκιμάζει το νυφικό και το μακιγιάζ της γριάς, γενικά γίνεται το έλα να δεις.
Όταν είδα πρώτη φορά την ταινία πριν 10 χρόνια, μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση το πρώτο μέρος, αφού παρουσιάζει και μια πιο κραυγαλέα κατάσταση, ενώ το τρίτο μέρος με τη γριά μου φάνηκε εντελώς άκυρο. Τώρα το πρώτο μέρος δε μου άρεσε τόσο, είναι και τα παιδιά που δεν παίζουν τόσο καλά.
Γενικά πάντως, αυτή η ταινία είναι από τις αγαπημένες μου, κι αυτό παρά τα σύμβολα που περισσεύουν, και παρόλο που συχνά φαίνεται σαν να ζητάει να δει ο «κόσμος» τα πάθη των γυναικών του Ιράν. Η μουσική είναι ιδιαίτερα υποβλητική και βασίζεται στη μουσική περιοχών του Ιράν αλλά  και εκτός Ιράν- πολύ θα θελα να βρω το σάουντρακ αν υπάρχει.

Sag-haye velgard. Το πόστερ από πάνω παραπέμπει σε ταινία φανταστικού, όμως τα «Αδέσποτα Σκυλιά» είναι μια απολύτως νεορεαλιστική ταινία, εμπνευσμένη από τις θεωρίες του Cesare Zavattini. Στο Αφγανιστάν, δυο παιδιά που η μητέρα τους είναι φυλακή για μοιχεία, και ο πατέρας τους είναι φυλακή επειδή είναι ταλιμπάν (αργότερα μάλιστα το στέλνουν στο ...Γκουαντάναμο) αναγκάζονται να δουλέψουν τη μέρα για να βγάλουν το ψωμί τους. Τη νύχτα κοιμούνται στη φυλακή της μητέρας τους. Τα παιδιά συμβολίζουν φαντάζομαι τον αφγανικό λαό που υποφέρει ταυτόχρονα από τη μεσαιωνική του νοοτροπία και από τους δυτικούς εισβολείς.
Εδώ δεν υπάρχουν τα σύμβολα και ο σουρεαλισμός της «Μέρας που έγινα Γυναίκα». Η κάμερα παρακολουθεί τα παιδιά στις καθημερινές τους ασχολίες και αργότερα στην προσπάθειά τους να βρουν στέγη, δίνοντας μας την ευκαιρία να μάθουμε αρκετά για τη δυστυχία και το χάος της μετα-ταλιμπάν εποχής. Μερικές σκηνές μοιάζουν να είναι από ντοκιμαντέρ, όπως η σκυλομαχία. Υπάρχει και μια -ατυχής για μένα- αναφορά στους «Κλέφτες των Ποδηλάτων». Γενικά υπάρχει πολύς διδακτισμός και την ταινία την παρακολούθησα με ενδιαφέρον μόνο για τη μικρή Gol-Ghotai που παίζει καταπληκτικά. Και για μερικές ωραίες σκηνές, όπως η κλοπή του κεφαλιού του ταύρου.

Η Gol-Ghotai (αυτό είναι και το πραγματικό όνομα του κοριτσιού) παίζει και στο Two-Legged Horse (2008) της Σαμιρα Μαχμαλμπάφ. Δε ξέρω αν υποδύεται τον ίδιο χαρακτήρα, αλλά είναι κρίμα αν το μικρό κοριτσάκι από τα «Αδέσποτα Σκυλιά» κατέληξε έτσι όπως παρουσιάζεται στο Two-Legged Horse.
Η Gol-Ghotai με το αδέσποτο σκυλάκι που έσωσε από φανατισμένα παιδιά
Η Gol-Ghotai 4 χρόνια αργότερα στο Two-legged horse της
Samira Makhmalbaf
Πολύ ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις της Μεσκινί μπορεί να βρει κανείς στο σαιτ των Μαχμαλμπάφ: http://www.makhmalbaf.com



Δεν υπάρχουν σχόλια: