Gomgashtei dar Aragh [Marooned in Iraq ] (2002)
Ένας Κούρδος μουσικός απ' το Ιράν περιπλανιέται με τους δυο γιους του στο ιρακινό Κουρδιστάν στη διάρκεια του πολέμου Ιράκ Ιράν. Ο σκοπός του επικινδύνου αυτού ταξιδιού είναι να συναντήσει τη Χαναρέ, μια απ΄τις γυναίκες του- μάλλον η αγαπημένη του- που τον εγκατέλειψε πριν 23 χρόνια για τον καλύτερό του φίλο. Εκτός από γυναίκα του η Χαναρέ ήταν και η τραγουδίστρια του γκρουπ, το οποίο μετά την φυγή της στο Ιράκ διαλύθηκε. Οι γιοι του είναι κι αυτοί ιδιαίτερες περιπτώσεις, ο ένας έχει 7 γυναίκες και 11 κόρες και ελπίζει να βρει καινούρια γυναίκα στο ταξίδι για να αποκτήσει επιτέλους ένα γιο, στον οποίο θα διδάξει μουσική. Ο άλλος είναι άγαμος.
Έτσι έχουμε ένα ρόαντ μούβι στο Ιράκ την εποχή του αφανισμού των Κούρδων από το Σαντάμ, όπου ο πρωταγωνιστής ψάχνει τη χαμένη σύζυγο και οι γιοί του ψάχνουν γυναίκα για παντρειά, ενώ παράλληλα ξεναγούμαστε στην κουλτούρα και τα πάθη του κουρδικού λαού: κατεστραμμένα και εγκαταλειμμένα χωριά, βομβαρδισμοί, κλέφτες, λαθρέμποροι, ορφανά, στρατόπεδα συγκέντρωσης, θύματα του χημικού πολέμου. Ταυτόχρονα έχουμε και πολύ χιούμορ, ο πατέρας και οι γιοι καυγαδίζουν συνέχεια και οι γιοι είναι γκαφατζήδες, ειδικά αυτός με τις 7 συζύγους. Κι άλλοι χαρακτήρες εμφανίζονται όπως ο φιλοχρήματος λαθρέμπορος που ευλογεί το Σαντάμ και στο τέλος τιμωρείται, ένας ηρωικός δάσκαλος, όμορφες νέες γυναίκες. Και μαθαίνουμε και σε τι μπορεί να χρησιμεύσει η μύτη του καμαντσέ: για σκάψιμο!Σε μια απ΄τις αγαπημένες μου σκηνές ο ανύπαντρος γιος κάνει πρόταση γάμου σε μια νεαρή που βλέπουμε μόνο τη σκιά της, και την οποία ερωτεύτηκε ακούγοντάς την να τραγουδά. Θα σε παντρευτώ του λέει αυτή, αν μου μάθεις να τραγουδώ. Μα απαγορεύεται να τραγουδάνε οι γυναίκες της απαντάει, μπορείς όμως να τραγουδάς για μένα στο σπίτι. Η σκιά τότε απομακρύνεται.
Το θέμα της απαγόρευσης του τραγουδιού από γυναίκες στο Ιράν θίγεται και στο Niwemang [Half Moon] (2006), όπου έχουμε μια οικογένεια Κούρδων μουσικών πατέρας και 10 γιοι που θέλουν να περάσουν στο Ιράν για να δώσουν μια συναυλία. Μετά από τα χίλια εμπόδια που συναντούν στο δρόμο, ο ένας μετά τον άλλο εγκαταλείπουν το ταξίδι. Το Ηalf Μoon μοιάζει με μια πιο γυαλισμένη εκδοχή του Μarooned in Ιraq. Έχουμε πρωτοκλασάτες ηθοποιούς(Golshifteh Farahani, Hedye Tehrani) , πιο εξωτικές γωνίες λήψης, όνειρα και προφητείες, σουρεαλιστικές σκηνές με ηχητικά εφέ που σου σηκώνουν την τρίχα, μουσική new age (του Αλιζαντέ) που ακούγεται συνέχεια, ενώ το σενάριο είναι προβληματικό με καταστάσεις να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Και με μερικά κρύα αστεία πχ. σεξουαλικά υπονοούμενα για Τούρκους.
Εδώ έχουμε τρεις γυναίκες. Η μία, κόρη του πρωταγωνιστή δεν ταξιδεύει με τον πατέρα της, γιατί ο άντρας της διαφωνεί με την επικίνδυνη αποστολή και τέλος πάντως είναι και δασκάλα και δε θα 'πρεπε να αφήσει τους μαθητές της. Η δεύτερη είναι μια παλιά τραγουδίστρια (Τεχρανί) ή οποία μένει σε ένα σουρεαλιστικό χωριό όπου ζουν περιορισμένες όλες οι τραγουδίστριες του Ιράν. Η τρίτη είναι μια νέα τραγουδίστρια με το όνομα Niwemang (Φαραχανί) , που η φωνή της ξυπνά και τους πεθαμένους και η οποία δεν είναι σίγουρο ότι είναι υπαρκτό πρόσωπο και όχι δημιούργημα της φαντασίας του πρωταγωνιστή ή άγγελος.
Στο Ιράν ο νόμος απαγορεύει να τραγουδάνε σόλο τραγουδίστριες δημόσια και μπροστά σε αντρικό κοινό, έτσι μετά την επανάσταση οι περισσότερες τραγουδίστριες αναγκάστηκαν ή να φύγουν στο εξωτερικό ή να μείνουν σιωπηλές στο Ιράν. Όχι μόνο αστέρια της ποπ και του ελαφρολαϊκού βέβαια, αλλά και παραδοσιακές ή κλασσικές τραγουδίστριες, των οποίων η εμφάνιση και η παρουσία δε νομίζω να ερέθιζε σεξουαλικά, αλλά τέλος πάντων δεν είναι αυτό το θέμα. Σήμερα, απ' όσο έχω καταλάβει επιτρέπεται σε γυναίκες να συμμετέχουν σε χορωδίες ή να συνοδεύουν άντρες στο τραγούδι, αλλιώς μπορούν να τραγουδάνε μόνο μπροστά σε αμιγώς γυναικείο κοινό, αλλά στην τελευταία περίπτωση είναι δύσκολο να σταθείς επαγγελματικά. *
Για μένα ο τρόπος που ο Γκομπαντί θίγει το θέμα αυτό είναι αρκετά επιφανειακός. Αν πραγματικά πιστεύει ότι οι γυναίκες αδικούνται από του νόμους του κράτους του, θα ήταν καλή ιδέα να μην τις παρουσιάζει με τόσο στερεοτυπικό τρόπο, σαν άβουλα όντα ή φαντασιώσεις άρρωστων γέρων. Και στις δυο ταινίες ακούμε δυο τρεις ωραίες κουβέντες για το «γυναικείο ζήτημα», αλλά η γενικότερη φιλοσοφία παραμένει παραδοσιακή (δε θέλω να γράψω σοβινιστική) . Ίσως γιατί αυτό είναι πιο ρεαλιστικό σύμφωνα με την κουρδική κουλτούρα που ο σκηνοθέτης την ξέρει καλά. Κάποιος κακόπιστος όμως θα μπορούσε να σκεφτεί ότι ο Γκομπαντί απλά προσπαθεί να εντυπωσιάσει και να τραβήξει την προσοχή στο «τυραννικό καθεστώς του Ιράν» ενώ ο ίδιος έχει τις ίδιες πάνω κάτω αντιλήψεις με τους μουλάδες (οι γυναίκες είναι μυστήρια ερωτικά πλάσματα).
*Πως ακριβώς και πόσο αυστηρά εφαρμόζονται αυτοί οι νόμοι και τι άλλο χρειάζεται για πάρει κανείς άδεια για συναυλίες και ηχογραφήσεις στο Ιράν δεν το γνωρίζω. Πάντως οι γυναίκες μπορούν κανονικά να παίζουν μουσικά όργανα στη σκηνή, η φωνή τους είναι που θεωρείται αμαρτωλή. Από την άλλη, τα μουσικά όργανα από μόνα τους θεωρούνται όργανα του διαβόλου. Διάβασα ότι στην ιρανική τηλεόραση, ακόμα κι όταν μεταδίδεται μια συναυλία, η κάμερα δεν τα δείχνει ποτέ.
Εδώ η αναγγελία μιας συναυλίας της Hengameh Akhavan με αμιγώς γυναικείο κοινό: http://events.kodoom.com/en/tehran-iran/hengameh-akhavan-concert/55602/e/
Κι ένα μίνι αφιέρωμα σε κάποιες παλιές Ιρανές τραγουδίστριες :
Η θρυλική Γκουγκούς (Googoosh)
Η Hayedeh σ' ένα ωραίο βιντεοκλίπ από το παρελθόν:
H Parisa (ή Parissa) είναι από τις αγαπημένες μου ερμηνεύτριες της κλασσικής περσικής μουσικής. Υπάρχουν μερικά παλιά βίντεο μ'αυτήν στο youtube.
Λένε ότι η κλασσική περσική μουσική, ένα είδος δύσκολο και ελιτίστικο, όχι ιδιαίτερα δημοφιλές πριν από την επανάσταση, ευνοήθηκε από την αλλαγή πολιτεύματος το 79. Πράγματι είναι από τα πιο πνευματικά και «σεμνά» είδη μουσικής και θεωρείται και αυθεντικά περσικό χωρίς ξενικές επιρροές, οπότε οι μουλάδες ήταν περισσότερο ανεκτικοί. Βέβαια οι γυναίκες ερμηνεύτριες όπως η Παρίσα εξαφανίστηκαν από τη σκηνή.
Κι ακόμα μια κλασσική τραγουδίστρια, η Μαρζιέ (Marzieh), μαζί με το Μοχαμεντ Ρεζά Λοτφί (Lotfi) στο ταρ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου