Rewers (2009) του Borys Lankosz

 Η Σαμπίνα ζει με τη μητέρα, τη γιαγιά της και τον αλκοολικό αδερφό της σ' ένα διαμέρισμα στη Βαρσοβία του 1952. Την εποχή αυτή οι άνθρωποι προσπαθούν να ξεπεράσουν τα τραύματα του πολέμου και ταυτόχρονα να συνηθίσουν όσο καλύτερα μπορούν το νέο πολίτευμα, τον κομμουνισμό. Το Rewers προσπαθεί να αποτυπώσει και να διακωμωδήσει αυτό το κλίμα τρομοκρατίας που βασάνισε τον πολωνικό λαό και κυρίως την (πρώην) μπουρζουαζία.

Η κυρία Ιρένα, η μητέρα, ήταν ιδιοκτήτρια μεγάλου φαρμακείου πριν τον πόλεμο, κι ο αδερφός είναι μποέμης ζωγράφος. Τώρα η μόνη που φέρνει λεφτά στο σπίτι είναι η ίδια η Σαμπίνα που δουλεύει σαν «υπεύθυνη ποίησης» σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό, όπου είναι αναγκασμένοι να εκδίδουν μόνο ότι συμβαδίζει με τη γραμμή του κόμματος. Δύο είναι τα βασικά προβλήματα της οικογένειας: Πρώτον πως θα ξεφορτωθούν ένα παλιό αμερικάνικο νόμισμα χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους γείτονες και την αστυνομία. Και το σπουδαιότερο που φαίνεται να βασανίζει μάνα και γιαγιά είναι να βρεθεί άντρας για τη Σαμπίνα που κινδυνεύει να μείνει γεροντοκόρη. Αλλά κι εκείνη νιώθει την ανάγκη ενός άντρα στη ζωή της, για άλλους λόγους βέβαια. Ήδη από την πρώτη σκηνή την βλέπουμε στο σινεμά να θαυμάζει τα γυμνά σώματα των νέων του Πολωνικού Στρατού που προβάλλονται σ' ένα προπαγανδιστικό φιλμ. Κάποια στιγμή εμφανίζεται ένας κύριος στη ζωή της που κάνει τα όνειρά της πραγματικότητα, αλλά πόσο σίγουρη μπορεί να είναι μια κοπέλα σε ένα δικτατορικό καθεστώς;

Εκτός από την ανελέητη σάτιρα στον κομμουνισμό, το Rewers αποτελεί και φόρο τιμής στο σινεμά: πολλές σκηνές είναι «αντιγραμμένες» από ταινίες του 50, και η κάμερα μιμείται τα «λάθη» των παλιών καμερών.  Κι ο χαρακτήρας του Bronisław είναι καρικατούρα του σκληρού ήρωα των αμερικάνικων ταινιών. Την ασπρόμαυρη ταινία διακόπτουν έγχρωμες σκηνές απ΄το παρόν με την ηλικιωμένη πλέον Σαμπίνα να πηγαίνει στο αεροδρόμιο, αλλά και αληθινές σκηνές από τη Βαρσοβία που έχουν γυριστεί τη δεκαετία του 50.

Το Ρεβέρς είναι όμως πάνω απ' όλα αστείο, και την πρώτη φορά που το είδα γέλασα μέχρι δακρύων. Εκτός από χιούμορ, υπάρχουν και μερικές πολύ έντονες ίσως και σκληρές σκηνές όπως στη μέση περίπου της ταινίας, όπου η ηρωίδα συναντά τον αγαπημένο της στο διαμέρισμα της.

Η πρωταγωνίστρια, η Agata Buzek κέρδισε το 2010 το  Βραβείο Πολωνικού Κινηματογράφου για τη γυναικεία ερμηνεία,- και η ίδια η ταινία το βραβείο καλύτερης ταινίας-, τη χρονιά που ήταν υποψήφια και η Κριστίνα Γιάντα με το Τατάρακ του Βάιντα. Βέβαια η Γιάντα παίζει κι εδώ, είναι η μητέρα της Σαμπίνας, αλλά η Μπούζεκ με το χαρακτηριστικό εξωγήινο πρόσωπο είναι η ψυχή του Rewers.

Κεντρικό ρόλο στην ταινία παίζει το Παλάτι του Πολιτισμού και της Επιστήμης, ένα επιβλητικό κτίριο, «δώρο απ΄τη Ρωσία» που άρχισε να χτίζεται το 52 προς τιμή του Στάλιν. Είναι ένα κτίριο που μάλλον αρέσει στους τουρίστες αλλά όχι σε πολλούς Πολωνούς που τους θυμίζει την καταπίεση του κομμουνισμού, και που δεν είναι καν πρωτότυπο αφού «οι Ρώσοι έχουν χτίσει από ένα τέτοιο σε κάθε κομμουνιστική πρωτεύουσα». Προσωπικά νομίζω ότι έχω μπει μέσα για μια συναυλία, όπου έριχνες δυο ζάρια και πλήρωνες για είσοδο τόσα ζλότι όσα έβγαιναν στις ζαριές -και δυστυχώς σε μένα αλλά και στη φίλη μου μας βγήκαν από δυο πεντάρια-,  αλλά δεν παίρνω όρκο γιατί ήμουν πολύ μεθυσμένη.