Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Sokout [Silence] (1998) του Mohsen Makhmalbaf και μια περιήγηση στο ίντερνετ

Η Σιωπή γυρίστηκε το 1998 στο Τατζικιστάν, όπου ο σκηνοθέτης είχε περισσότερη ελευθερία, αλλά και περισσότερες ευκαιρίες για να δημιουργήσει εικόνες με πολλά ζωηρά χρώματα. Δε ξέρω πως ντύνονται οι γυναίκες σ' αυτή τη χώρα, αλλά σε τούτη την ταινία όλες φοράνε μακριά φουστάνια με πολύ έντονα χρώματα.
Ο Χορσίντ, είναι ένα τυφλό αγοράκι, και δε μπορεί να δει τον όμορφο κόσμο γύρω του, αλλά έχει πολύ καλό «αυτί» και γι'αυτό δουλεύει στο εργαστήρι ενός κατασκευαστή οργάνων, όπου κουρδίζει τα μουσικά όργανα. Στο δρόμο από το σπίτι για τη δουλειά παρασύρεται όμως από όμορφους ήχους και καθυστερεί με αποτέλεσμα το αφεντικό του να θέλει να τον απολύσει. Ο πειρασμός της μουσικής δεν είναι τυχαίο θέμα, γιατί για το Ισλάμ η μουσική είναι αμαρτία, και η γιαγιά του Μαχμαλμπάφ, που ήταν πολύ θρησκευόμενη τον προειδοποίησε για τους κινδύνους της μουσικής και τον συμβούλεψε να κλείνει τα αυτιά του στο δρόμο. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα για την ταινία. Αλλά το σενάριο δεν έχει τόση σημασία, πραγματικοί πρωταγωνιστές είναι οι εικόνες και οι ήχοι.
Από τις πιο ποιητικές εικόνες είναι όταν η Ναντερέ, φίλη και «συνάδελφος» του Χορσίντ χορεύει με κεράσια για σκουλαρίκια και πέταλα λουλουδιών στα νύχια. Η κάμερα εστιάζει συνέχεια στο σχεδόν τέλειο πρόσωπο της, και η ομορφιά της ταινίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε εκείνη. Τις σκηνές με τα κεράσια και τα πέταλα τις εμπνεύστηκε ο σκηνοθέτης από ένα ποίημα της Φορούγ Φοροχζάντ (Forough Farrokhzad) και μάλιστα το βρήκα μεταφρασμένο στα ελληνικά εδώ: http://www.24grammata.com/?p=1846 (είναι το δεύτερο με τίτλο Άλλη γέννηση) και στα αγγλικά: http://www.forughfarrokhzad.org/selectedworks/selectedworks1.asp
Άλλη πηγή έμπνευσης είναι ένα ποίημα του Καγιάμ , που νομίζω το ακούμε και στην ταινία που λέει ότι πρέπει να ζεις το σήμερα και να μην ανησυχείς για το χτες και το αύριο.
Υπάρχει όπως πάντα και κοινωνικός προβληματισμός, βλέπουμε πολλά μικρά παιδιά να εργάζονται, και οι μισές τουλάχιστον συζητήσεις είναι για το χρήμα. Οι άνθρωποι μιλάνε για έναν πόλεμο που δε διευκρινίζεται, ένας στρατιώτης μαλώνει τα κορίτσια που δε φοράνε μαντήλα.
Η μουσική που κυριαρχεί είναι η Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν, που ακούγεται σε διάφορα σημεία της ταινίας, ειδικά «αυτές οι τέσσερις νότες» που στοίχειωσαν το σκηνοθέτη όταν την άκουσε για πρώτη φορά.
Παρόλο που η «Σιωπή» είναι απ' τις αγαπημένες μου ιρανικές ταινίες, υπήρχαν μερικά πράγματα που με ενόχλησαν, όπως το παίξιμο των ερασιτεχνών ηθοποιών που είναι χμ, πολύ κακό, και με κάνει να υποπτεύομαι ότι τα φαρσί δεν είναι η μητρική τους γλώσσα.




Κάτι περίεργο που παρατήρησα είναι και ότι ο μικρός πρωταγωνιστής που ονομάζεται Χορσίντ Νορμάτοβα στους τίτλους τέλους, αλλά Ταχμινέ Νορμάτοβα στο σάιτ των Μαχμαλμπάφ και στο imdb. Ταχμινέ είναι γυναικείο όνομα, και το παιδί έχει τρύπες στα αυτιά, και αναρωτιέμαι μήπως το ρόλο του Χορσίντ τον παίζει τελικά κορίτσι. Δεν έχει βέβαια μεγάλη σημασία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι έψαξα πολύ ώρα στο ίντερνετ και δε βρήκα πληροφορίες ούτε για το σάουντρακ, ούτε για τη μουσική που ακούγεται. Ούτε ποιος διασκευάζει την συμφωνία του Μπετόβεν, ούτε ποιοι παίζουν διάφορες μελωδίες. Στους τίτλους τέλους εμφανίζονται διάφορα ονόματα, όπως «Majid Entezami» που είναι γνωστός συνθέτης δυτικής κλασσικής μουσικής,  «Araz M. Shirmohamadi» ως τουρκμένος τραγουδιστής, ο οποίος παίζει και σαν ηθοποιός στην ταινία, «δάσκαλος Majid Teke» που παίζει ντοτάρ- αυτουνού βρήκα ένα βίντεο στο youtube (αν είναι ο ίδιος)-, αλλά δε μπορώ να βρω ούτε άλμπουμ, ούτε άλλη πληροφορία. Αυτό βέβαια συμβαίνει στις περισσότερες ιρανικές ταινίες, πρέπει να παιδευτείς πολύ για να βρεις άκρη, οι πληροφορίες στο ίντερνετ είναι ελάχιστες, αντικρουόμενες και μπερδεμένες.
Τη συνέντευξη του σκηνοθέτη όπου μιλάει για το τι τον ενέπνευσε, την βρήκα εδώ. Περιέργως σχεδόν την ίδια συνέντευξη φαίνεται να την έχει πάρει έλληνας δημοσιογράφος (;) : http://www.filmfestival.gr/firstshot/16_11_1998/page6.html
Μερικές απ΄τις αγαπημένες μου σκηνές στο Youtube:

Και κάτι εντελώς άσχετο, βρήκα στο youtube ένα βίντεο με τίτλο Sokoot, που είναι η ίδια λέξη (سکوت σοκούτ =σιωπή) αλλιώς γραμμένη, και είναι απ' ότι φαίνεται επαναστατικό τραγούδι με αφορμή τις αποτυχημένες διαδηλώσεις του 2009. Τραγουδάει η Γκολσιφτέ Φαραχανί.

Και επειδή νιώθω ότι την έχω θάψει αρκετά σε τούτο το μπλογκ, εδώ είναι μια ενδιαφέρουσα συνέντευξή της με θέμα τα ψέματα, και με αφορμή την ταινία «Τι απέγινε η Έλι» του Φαραντί: http://www.youtube.com/watch?v=po2waRMVdmY

Δεν υπάρχουν σχόλια: