Café Transit (2005) του Kambuzia Partovi

Ο Kambuzia Partovi είναι σεναριογράφος πολλών ιρανικών ταινιών ανάμεσά τους το «Man, Taraneh, panzdah sal daram» και ο «Κύκλος» του Παναχί. Και στο Café Transit την τελευταία ταινία που έχει σκηνοθετήσει, κεντρικό ρόλο παίζει η καταπίεση της γυναίκας στο Ιράν. Εδώ μια χήρα,- είναι η Fereshteh Sadre Orafaiy, η Παρί του Κύκλου- που ζει στο ιρανικό Αζερμπαϊυζάν, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, δέχεται πιέσεις από τους συγγενείς του συζύγου της να παντρευτεί τον μεγάλο του αδερφό, όπως θέλει το έθιμο της περιοχής. Η Reyhan όμως είναι από αλλού (από το νότιο Ιράν), και δε νιώθει την ανάγκη να τηρήσει αυτό το έθιμο. Αντιθέτως αποφασίζει να ξανανοίξει το Café Transit του τίτλου, που είναι ένα εστιατόριο-καφετέρια πάνω στην εθνική που εξυπηρετεί τους οδηγούς που κατευθύνονται στην Τουρκία. Παρόλο που σχεδόν ποτέ δε βγαίνει απ' την κουζίνα, αυτή η πράξη της εξαγριώνει τον κουνιάδο της που προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να την πείσει να γίνει η δεύτερη γυναίκα του.
Μια έκπληξη με περίμενε στην πρώτη κιόλας σκηνή της ταινίας, όταν συνειδητοποίησα ότι η περίεργη γλώσσα που ακούγεται είναι ..ελληνικά. Είναι ο Ζαχαρίο (ο ηθοποιός Νίκος - εδώ Νικόλας- Παπαδόπουλος), που διηγείται σε φίλους πως η γνωριμία του με τη Ρεϊχάν του άλλαξε τη ζωή. Η δεύτερη σκηνή δείχνει μια ρωσίδα να διηγείται κι αυτή στα ρώσικα πόσο σημαντική ήταν η γνωριμία της με τη Ρεϊχάν. Μετά εμφανίζεται ο κουνιάδος που περιγράφει πως η απόφασή της να ανοίξει το εστιατόριο κατέστρεψε την τιμή της οικογένειας.

Η ταινία είναι αρκετά συμπαθητική, και περιγράφει με απλότητα τη ζωή της νέας χήρας, το καταπιεστικό σόι του άντρα της, την προσπάθειά της να φτιάξει μόνη της τη ζωή της, την πνοή που δίνει στο εστιατόριο με τη σπιτική μαγειρική της. Είναι ενδιαφέρον ότι δε μας παρουσιάζεται ως μοντέρνα χειραφετημένη γυναίκα, αλλά ως παραδοσιακή μουσουλμάνα που νοιάζεται περισσότερο για την οικονομική της ανεξαρτησία και το μέλλον των παιδιών της. Αλλά και ο κακός κουνιάδος δεν παρουσιάζεται ως κακός: νοιάζεται πραγματικά για τη νύφη του, μπορεί  να είναι και ερωτευμένος μαζί της, αυτό δεν ξεκαθαρίζεται. Γι 'αυτόν η άρνησή της να τον παντρευτεί σημαίνει ότι δεν εμπιστεύεται τις καλές του προθέσεις και την ικανότητά του να εξασφαλίσει αξιοπρεπή ζωή σ' εκείνη και τα παιδιά της. Τέλος είναι ενδιαφέρουσα η αντίθεση ανάμεσα στη σπιτική ατμόσφαιρα που υπάρχει στο μικρό κουκλίστικο εστιατόριο της ηρωίδας και στη ψυχρότητα του μοντέρνου αλλά άχρωμου ρεστοράν του κουνιάδου. 
Αυτό που νομίζω δεν έδενε με την υπόλοιπη ταινία είναι τα εξωτικά στοιχεία: ο Ζαχαρίο, ένας έλληνας φορτηγατζής που 5 χρόνια ψάχνει τη γυναίκα του που μια μέρα απλά εξαφανίστηκε, και που ερωτεύεται τη Ρεϊχάν μόλις του φτιάχνει σπιτικό μουσακά (ο θεός να το κάνει μουσακά αυτό το φαγητό που βλέπουμε), και η Σβέτα, η δεκαεννιάχρονη ρωσίδα που εμφανίζεται μια νύχτα και την οποία η Ρεϊχάν περιμαζεύει και την φροντίζει «σαν μητέρα». Δεν ταιριάζουν με το ρεαλισμό της υπόλοιπης ιστορίας, αλλά δε δίνεται και αρκετός χρόνος για να καταλάβουμε τι ήταν τελικά αυτό πους άλλαξε τη ζωή. Επίσης οι ενσωματωμένοι υπότιτλοι που μου έτυχε να δω ήταν άθλιοι, κι αυτό φάνηκε όταν μεταφράζονταν ελληνικοί διάλογοι. Κάποιο πρόβλημα υπήρχε και με τους διαλόγους μεταξύ των φορτηγατζήδων, δεν ήτανε φυσικοί, όσοι μιλούσαν σε ξένη γλώσσα, μιλούσαν σαν να είχαν αποστηθίσει ολόσωστες φράσεις, όχι όπως μιλάει κάποιος που έχει μάθει τα βασικά μιας γλώσσας μετά από χρόνια ταξιδιών. Και μια που το φερε η κουβέντα, αν δε με γέλασαν τα αυτιά μου, όλοι στην οικογένεια μιλάνε τούρκικα (αζέρικα) μεταξύ τους και μόνο όταν απευθύνονται στη Ρεϊχάν αλλάζουν στα περσικά.