Φτάσαμε αισίως στην προ τελευταία δεκάδα. Αυτή τη φορά έχουμε 10 ταινίες σε 9 χρόνια, αφού μόνο μια χρονιά, το 99 βραβεύτηκαν δυο ταινίες ταυτόχρονα. Έχουμε όμως 11 βραβευμένες ηθοποιούς, αφού το 98 βραβεύτηκαν και οι δυο πρωταγωνίστριες της «Ονειρεμένης Ζωής των Αγγέλων». Είχα δει πιο παλιά πέντε απ' αυτές τις ταινίες (Μαθήματα Πιάνου, Μυστικά και Ψέματα, Ονειρεμένη Ζωή, Ροζέτα, Χορεύοντας στο Σκοτάδι) κι οι πέντε ήταν σημαντικές για μένα, κι η αλήθεια είναι ότι εξαιτίας τους, κι εξαιτίας μερικών απ' τις επόμενες (2001-2012), αποφάσισα να κάνω αυτό το αφιέρωμα και να δω όλες τις ταινίες που έχουν πάρει το βραβείο γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Καννών. Δυστυχώς βέβαια απογοητεύτηκα πολύ, αλλά τέλος πάντων τώρα δεν έχει μεγάλη σημασία.
1992 Pernilla August. Den goda viljan του Bille August (συζύγου της Περνίλλας). Η ταινία είναι περίληψη μιας μίνι σειράς που γυρίστηκε για τη σουηδική τηλεόραση και περιγράφει τη γνωριμία και τα πρώτα χρόνια του γάμου των γονιών του Ινγκμαρ Μπέργκμαν. Ο πατέρας του είναι ένας φτωχός φοιτητής θεολογίας, ιδεαλιστής και λιγομίλητος και ενώ είναι αρραβωνιασμένος κρυφά με μια όμορφη σερβιτόρα, θαμπώνεται από την προσωπικότητα της πρόσχαρης (και πλούσιας) Άννας. Όλοι οι συγγενείς τους είναι αντίθετοι στο γάμο τους αφού οι δυο νέοι όχι μόνο ανήκουν σε διαφορετική τάξη αλλά έχουν και διαφορετικό χαρακτήρα. Η ταινία είναι λίγο βαριά, έχει κυρίως διαλόγους αλλά νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να την δει κανείς κυρίως για τις ερμηνείες, ειδικά η August είναι πολύ καλή στο ρόλο της καλομαθημένης δεσποινίδας Όκερμπλουμ. Δε ξέρω όμως αν η ταινία άξιζε και το Χρυσό Φοίνικα.
Προτείνω πάντως, να δει κανείς κατευθείαν τη σειρά, που παρουσιάζει όχι μόνο τη σχέση του ζευγαριού αλλά και άλλα γεγονότα από τη ζωή τους και ίσως επικεντρώνεται περισσότερο στον πατέρα του Μπέργκμαν, ο οποίος παρεμπιπτόντως μας παρουσιάζεται πολύ πιο συμπαθητικός από τον παπά του «Φάννυ και Αλέξανδρος», που υποτίθεται ότι βασίστηκε στον ίδιο χαρακτήρα..
1993 Holly Hunter. The Piano της Jane Campion. Είχα γράψει για τα «Μαθήματα πιάνου» σε μια
ανάρτηση με θέμα το μύθο του Κυανοπώγωνα. Ο μύθος αυτός δεν είναι όμως το πιο σημαντικό στοιχείο στην ταινία. Αυτό που με έκανε να την αγαπήσω παρόλο που έχει κάπως αντιδραστικό θέμα είναι η οργιαστική σκηνοθεσία και οι ερμηνείες της Χάντερ και της Anna Paquin που παίζει την κόρη της.
1994 Virna Lisi. La Reine Margot του Patrice Chéreau. Σ' αυτό το δράμα εποχής βλέπουμε ίντριγκες και συνωμοσίες στο γαλλικό παλάτι τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου και λίγο αργότερα. Η Βασίλισσα Μαργκό περιφέρεται στο παλάτι με μισάνοιχτο στόμα ψάχνοντας να βρει διάφορους εραστές και η Βίρνα Λίζι είναι η μητέρα της, η δολοπλόκα Αικατερίνη των Μεδίκων, η οποία αν και κινεί τα νήματα, είναι δευτερεύον χαρακτήρας στην ταινία. Δε μπόρεσα να δω πάνω από μισή ώρα.
1995 Helen Mirren. The Madness of King George του Nicholas Hytner. Ακόμα μια ταινία εποχής με θέμα τους βασιλιάδες. Ο Βασιλιάς της Αγγλίας Γεώργιος ο Γ πάσχει από μια αρρώστια (πορφυρία;) που προκαλεί επεισόδια ψύχωσης και η οποία είναι κληρονομική όπως φροντίζει να μας ενημερώσει ο σκηνοθέτης λίγο πριν από τους τίτλους τέλους. Ουσιαστικά σατιρίζεται ο θεσμός της μοναρχίας, και πολλοί άλλοι θεσμοί , όπως και οι παλιότερες ιατρικές και ψυχιατρικές μέθοδοι θεραπείας. Οι ηθοποιοί παίζουν πολύ καλά ειδικά ο βασιλιάς, αλλά η Μίρεν όπως και η Λίζι έχει ένα δευτερεύοντα ρόλο.
1996 Brenda Blethyn. Secrets & Lies του Mike Leigh. Ότι και να πω για τις ερμηνείες των ηθοποιών στις ταινίες του Μάικ Λι δεν είναι αρκετό. Ουσιαστικά οι ταινίες του βασίζονται στους ηθοποιούς: δε σε νοιάζει τόσο τι θα γίνει όσο το πως θα αντιδράσουν οι χαρακτήρες σ' αυτό που ξέρεις ότι θα γίνει. Το καταθλιπτικό είναι ότι πολλοί απ' αυτούς τους καταπληκτικούς ηθοποιούς δεν έχουν παίξει κυρίως στον κινηματογράφο αλλά στην τηλεόραση: είναι βλέπεις χοντροί, γερασμένοι χωρίς πλαστικές, κι όχι ιδιαίτερα φωτογενείς.
Στα «Μυστικά και Ψέματα» η Σίνθια, μια μεσήλικη προβληματική εργάτρια δέχεται ένα τηλεφώνημα από την κόρη της, την οποία είχε δώσει για υιοθεσία πριν πολλά χρόνια και που τώρα θέλει να συναντήσει τη βιολογική της μητέρα. Η Χορτένς, η κόρη της είναι το μοναδικό φυσιολογικό άτομο της ιστορίας και είναι χαρακτηριστικό ότι μιλάει σχετικά ψυχρά και συγκρατημένα, σε αντίθεση με την υπόλοιπη οικογένεια που παίζουν με τον τυπικό «ζωντανό» τρόπο που συναντούμε στα έργα του σκηνοθέτη.
1997 Kathy Burke. Nil by Mouth του Gary Oldman. Η Kathy Burke είναι μια κακοποιημένη σύζυγος της εργατικής τάξης του Λονδίνου. Παρακολουθούμε τη ζωή της με τον αλκοολικό σύζυγο αλλά και της υπόλοιπης οικογένειάς της: ο αδερφός της είναι μπλεγμένος με τα ναρκωτικά ενώ η μητέρα της προσπαθεί να τους στηρίξει με όποιον τρόπο μπορεί. Η ταινία είναι βασισμένη στη ζωή του Όλντμαν, ο οποίος ήθελε να δείξει την αλήθεια του αλκοολισμού και της βίας με ρεαλισμό χωρίς τη γκλαμουριά που βλέπουμε συνήθως στον κινηματογράφο. Πράγματι, οι χαρακτήρες είναι όλοι σχεδόν άσχημοι, μίζεροι και αντιπαθητικοί, αξιολύπητοι. Πχ ο (ναρκομανής) Μπιλ όταν χρειάζεται χρήματα για τη δόση πηγαίνει να τα ζητήσει απ' τη μητέρα ζητιανεύει στο δρόμο και κλέβει απ΄την αδερφή του. Πάντως προσωπικά δεν ξετρελάθηκα.
1998 Élodie Bouchez, Natacha Régnier. La Vie rêvée des anges του Erick Zonca. Η Ιζά γυρίζει στη Γαλλία με ένα σακίδιο στην πλάτη, κι όποτε δεν έχει δουλειά, φτιάχνει κάρτες και τις πουλάει για φιλανθρωπικούς σκοπούς (και καλά). Στη Λιλ πιάνει δουλειά σε ένα υφαντουργείο κι εκεί γνωρίζει τη Μαρί, μια συνομήλικη της, που δέχεται να τη φιλοξενήσει στο σπίτι της. Οι δυο κοπέλες έχουν πολλά κοινά, είναι κι οι δυο απένταρες, αυθάδεις κι έχουν μια τάση να αδιαφορούν για τους κανόνες της καθώς πρέπει ζωής. Όμως στην πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, κι αυτό φαίνεται από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους. Η Ιζά αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία και μερικές φορές μοιάζει αφελής και ρομαντική, όμως στο βάθος κάνει τη ζωή που η ίδια έχει επιλέξει και είναι ευχαριστημένη με τον εαυτό της. Η Μαρί είναι κυνική και μονίμως τσαντισμένη, θα έλεγα ότι είναι πιο κοντά στο είδος της καταραμένης κινηματογραφικής ηρωίδας που συνεχώς παίρνει λάθος αποφάσεις. Ο χαρακτήρας της Ιζά είναι βασισμένος σε αλήθινό πρόσωπο που γνώρισε ο σκηνοθέτης.
Η Ιζά είναι φυσικά πιο ενδιαφέρουσα για μένα, και όταν είχα δει το Sans toit ni loi της Βαρντά δε μπόρεσα να μη συγκρίνω τις δυο ηρωίδες. Η Ιζά είναι ακριβώς το αντίθετο της Μονά, έχει τα εφόδια να επιζήσει. Είναι από τους λίγους κινηματογραφικούς χαρακτήρες με αντισυμβατική ζωή που δεν λειτουργεί για να φοβίσει «εμάς» τους συμβιβασμένους. Και είναι κι απ' τους πιο ρεαλιστικούς χαρακτήρες.
1999 Émilie Dequenne. Rosetta των αδερφών Dardenne. Η Ροζετά είναι μια άνεργη έφηβη που δεν έχει σχέσεις με τους συνανθρώπους της και που αγωνίζεται να βρει δουλειά για να κρατήσει όσο περισσότερο μπορεί την αξιοπρέπειά της. Ο ορισμός της αξιοπρέπειας είναι βέβαια διαφορετικός για κάθε άνθρωπο. Εμείς την ακολουθούμε να περιφέρεται αγχωμένη και κατσουφιασμένη στους δρόμους της πόλης ή γύρω απ' το «σπίτι» της. Η ταινία αυτή όπως και άλλες (όλες;) των Νταρντέν μας παρουσιάζουν την εξαθλίωση των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων στη χώρα του. Στα αρνητικά ότι με πιάνει ναυτία από το πολύ κούνημα της κάμερας. Αν δεν είχε αυτό το κούνημα, ή αν εγώ δεν είχα την ευαισθησία αυτή, θα ήταν απ' τις αγαπημένες μου ταινίες.
1999 Séverine Caneele. L'Humanité του Bruno Dumont. Ένας ντροπαλός αστυνόμος με το όνομα Φαραώ (!) ερευνά την υπόθεση του βιασμού και δολοφονίας ενός εντεκάχρονου κοριτσιού στην επαρχία της βόρειας Γαλλίας. Δεν ενδιαφέρει τόσο το έγκλημα και η διαλεύκανσή του όσο ο αλλόκοτος χαρακτήρας του πρωταγωνιστή και η απειλητική ατμόσφαιρα που υπάρχει σε όλη την ταινία ·ακόμα κι όταν ο ήρωας μας χαϊδεύει ένα γουρούνι νιώθεις ότι κάτι κακό θα συμβεί. Ο Φαραώ είναι εργένης και ζει με τη μητέρα του σε κάτι εργατικές κατοικίες. Η Séverine Caneele είναι η σέξι γειτόνισσα που γουστάρει ο ήρωας, αλλά δεν έχει μεγάλο χρόνο παρουσίας και για πολλοστή φορά δεν καταλαβαίνω γιατί την βράβευσαν και μάλιστα μαζί με την Émilie Dequenne που σηκώνει όλόκληρη ταινία στην πλάτη της.
Με το συμπάθιο, η Caneele εκτός από το να ρεμβάζει και να συνουσιάζεται δεν κάνει και πολλά άλλα πράγματα. Είναι όμως ενδιαφέρον ότι είναι η πρώτη (και μάλλον τελευταία) τροφαντή ηθοποιός που βραβεύεται. Δεν το είχα σκεφτεί πριν, αλλά υπολογίζω ότι ο μέσος όρος βάρους των γυναικών με βραβείο ερμηνείας στις Κάννες είναι γύρω στα 50 κιλά.
Ένα από τα αλλόκοτα στοιχεία της ταινίας είναι ότι ο Φαραώ μοιάζει πολύ εξωτερικά στο φίλο της γυναίκας αυτής. Υπάρχουν 2-3 σκηνές που σοκάρουν, ειδικά όσους δεν είναι συνηθισμένοι στη βία του σινεμά του δημιουργού. Η ταινία είναι ενδιαφέρουσα αλλά προς το τέλος βαρέθηκα λίγο και γενικά ο Ντιμόν δεν είναι το καλύτερό μου.
2000 Björk. Dancer in the Dark του
Lars von Trier. Πριν από 11 περίπου χρόνια ήρθα για κάτι εξετάσεις στην Αθήνα αποφασισμένη να δω επιτέλους σινεμά (στην πόλη μου δεν είχαμε). Μ' έπεισαν με το ζόρι να πάμε στο Χορεύοντας στο Σκοτάδι, παρόλο που είχα διαβάσει μια κριτική (στην ελευθεροτυπία) που περιέγραφε την ταινία σαν σινεφίλ, και τότε από ταινίες έβλεπα μόνο θρίλερ, αστυνομικά, φαντασίας, μυστηρίου κτλ, και βασικά ήθελα πολύ να δω τον Τίγρη και Δράκο. Η παρέα όμως επέμεινε στα αστεράκια του Αθηνοράματος. Πάω λοιπόν στο σινεμά- στην Πλατεία Αμερικής ήταν- με πολύ κακή διάθεση. Εκεί, στα τελευταία λεπτά της ταινίας έκλαψα για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό. Όταν βγήκα, είχε ένα γεφυράκι (ή μονοπατάκι ήταν;) έξω από τον κινηματογράφο και θυμάμαι ότι όταν το περνούσα, συνειδητοποίησα ότι έχω αλλάξει και δεν είμαι πια ο ίδιος άνθρωπος. Και πράγματι από τότε άρχισα να παίρνω στα σοβαρά τον κινηματογράφο, να ψάχνω το όνομα του σκηνοθέτη, κτλ, κι αυτή η ταινία ήταν για πολύ καιρό η αγαπημένη μου, πρέπει να την ξανάδα 2-3 φορές. Εννοείται ότι όταν την επόμενη μέρα είδα τον Τίγρη και Δράκο, μου φάνηκε ψεύτικη, ανούσια και βαρετή ταινία.
Αναρωτιόμουνα αν το Χορεύοντας στο Σκοτάδι θα με συγκινούσε το ίδιο μετά από τόσα χρόνια. Μπεεεε. Κλασσικό ευρωπαϊκό σινεμά του δημιουργού + αφελής αντιαμερικανισμός.
Παρεμπιπτόντως ο ίδιος κινηματογράφος είχε κάθε άνοιξη αφιερώματα όπου μπορούσες να δεις 4 ταινίες με ένα εισιτήριο 5 ευρώ. Την Ονειρεμένη Ζωή και πολλές άλλες ταινίες εκεί τις πρωτοείδα. Αυτές ήταν εποχές. Όχι τώρα που οι προσφορές είναι αν πας μεσημέρι Τετάρτης και φέρεις κι άλλους 10 μαζί σου και δε ξέρω κι εγώ τι άλλο ψυχαναγκαστικό.
Το πιο αξιοπερίεργο σ' αυτή τη δεκάδα είναι ότι οι τελευταίες 7 απ' τις 11 ηρωίδες ανήκουν στην εργατική τάξη και είναι από πολύ φτωχές που με το ζόρι τα βγάζουν πέρα (Ροζέτα, τα κορίτσια της Ονειρεμένης ζωής) μέχρι «τακτοποιημένες» εργάτριες (Μυστικά και ψέματα,Nil by Mouth, L'Humanité κτλ). Αντίθετα οι πρώτες 4 ανήκουν στην ανώτερη τάξη και μάλιστα δυο είναι βασίλισσες! Επίσης οι εργάτριες είναι τσαλακωμένες, ταλαιπωρημένες και πολλές απ' αυτές δύστροπες και αντιπαθητικές. Με λίγα λόγια είναι πιο ρεαλιστικοί και πολύπλοκοι χαρακτήρες. Κι οι ίδιες οι ταινίες είναι βέβαια ρεαλιστικές, πολλές είναι γυρισμένες με κάπως ντοκιμενταρίστικο στιλ.
Έχουμε επίσης 4 (κι αν βάλουμε και τη Σέλμα 5) ηρωίδες χωρίς ερωτικό σύντροφο το οποίο είναι ανήκουστο ρεκόρ!
Τρεις ή τέσσερις δεν είναι οι κύριες πρωταγωνίστριες της ταινίας. 2 πεθαίνουν. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι 36.
Εδώ να πω ότι κάνω κάτι περίεργο όταν υπολογίζω την ηλικία. Όταν σε μια ταινία έχουν βραβευτεί πάνω από μια ηθοποιοί, βάζω το μέσο όρο την ηλικίας τους και τον προσθέτω στις ηλικίες των υπόλοιπων γυναικών από άλλες χρονιές. Έτσι, αφού τις προσθέσω όλες μαζί, στο τέλος το διαιρώ με το δέκα. Δεν έχει και τρομερή σημασία βέβαια.
Τα μυστικά και Ψέματα είναι η αγαπημένη μου ταινία απ' τις παραπάνω και για μένα πλησιάζει την τελειότητα. Τα Μαθήματα Πιάνου, η Ροζέτα και η Ονειρεμένη Ζωή των Αγγέλων είναι επίσης αγαπημένες. Το Den goda viljan όσο περισσότερο το σκέφτομαι τόσο περισσότερο μου αρέσει. Η Τρέλα του Βασιλιά Γεωργίου είναι πολλές φορές διασκεδαστική. Το L'Humanité αν το είχα δει μικρότερη ίσως να με συγκλόνιζε, αλλά τώρα έχω μια ανοσία στο γκροτέσκο. Το σκεφτόμουνα βλέποντας το Bam gua nat τις προάλλες: πιο πολύ με συγκλονίζει μια αποστασιοποιημένη απεικόνιση ρεαλιστικών καθημερινών καταστάσεων παρά ένα κοντινό πλάνο του αιδοίου ενός δολοφονημένου κοριτσιού. Το Nil by Mouth περίμενα να μου αρέσει πιο πολύ και είχα διαβάσει ότι είναι αντίστοιχο του Naked του Μάικ Λι. Δε ξέω γιατί, αλλά δεν άντεξα για πολύ τις ανούσιες κουβέντες των ηρώων ειδικά στην αρχή. Και έχω αλλεργία στις ταινίες κατά της κατάχρησης αλκοόλ/ναρκωτικών. Αλλεργία έχω και στην πρωταγωνίστρια της Βασίλισσας Μαργκό, που ευτυχώς δε βραβεύτηκε για τρίτη φορά, ειδικά όταν παίρνει το χαζολάγνο ύφος της με το στόμα να χάσκει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου