Κυανοπώγων

 Η ιστορία του Κυανοπώγωνα (Barbe Bleue) όπως την έγραψε ο Charles Perrault είναι με λίγα λόγια αυτή:  Ο Κυανοπώγων είναι ένας ευγενής με μπλε γένια που παντρεύεται μια φτωχή κοπέλα. Πριν φύγει για δουλειές της δίνει τα κλειδιά του κάστρου και της λέει να τα χρησιμοποιήσει όλα εκτός από ένα. Αυτή όμως δεν αντέχει την περιέργεια, ανοίγει το δωμάτιο με το απαγορευμένο κλειδί κι εκεί βλέπει τις πρώην συζύγους του άντρα της νεκρές. Το επόμενο πρωί ο Κυανοπώγωνας επιστρέφει αναπάντεχα, καταλαβαίνει τι έχει συμβεί και ετοιμάζεται να σκοτώσει και τη νέα του γυναίκα, εκείνη τον παρακαλεί να της αφήσει λίγο χρόνο να προσευχηθεί και εντωμεταξύ έρχονται τα αδέρφια της και την σώζουν. Το επιμύθιο σύμφωνα με τον Περώ: η περιέργεια της γυναίκας είναι επικίνδυνο πράμα. Εδώ όλο το παραμύθι στο πρωτότυπο.
Μερικές διασκευές που είδα πρόσφατα:

Barbe Bleue (2009) της Catherine Breillat είναι μια μεταφορά σχετικά κοντά στο κείμενο του Περώ, και παρουσιάζει δυο παράλληλες ιστορίες, όπου η μία είναι η ιστορία του Κυανοπώγωνα τοποθετημένη στο μεσαίωνα ή καλύτερα σε μια αδιευκρίνιστη εποχή των παραμυθιών, και στην άλλη δυο αδερφές, μικρά κορίτσια διαβάζουν το παραμύθι στη σοφίτα του σπιτιού τους. Η Μπρεγιά ασχοελίται περισσότερο με τις σχέσεις μεταξύ των δυο αδερφών, σχέσεις ανταγωνισμού. Βλέπουμε επίσης ότι και στις δυο περιπτώσεις η μεγάλη αδερφή είναι άτολμη και έχει τον τυπικό «γυναικείο» χαρακτήρα, ενώ η μικρή είναι τολμηρή και περίεργη να γνωρίσει τον κόσμο. Τα σκηνικά είναι πολύ απλά, σχεδόν φτωχά και τα κουστούμια μοιάζουν ψεύτικα, σίγουρα δεν είναι ταινία εποχής. Διάβασα ότι η ερμηνεία του μύθου, έτσι όπως παρουσιάζεται εδώ είναι το πέρασμα στην ενηλικίωση μέσω της πρώτης σεξουαλικής επαφής, κάτι που φοβόμαστε πολύ γιατί είναι απαγορευμένο, και είναι μια συνταρακτική εμπειρία που όμως δε μας σκοτώνει.
Η δοκιμασία με τα κλειδιά θυμίζει την ιστορία των πρωτόπλαστων που τρώνε το απαγορευμένο φρούτο. Επίσης οι σύζυγοι δεν έχουν ολοκληρώσει το γάμο τους- κάτι που το βλέπουμε και σε άλλες ταινίες εμπνευσμένες από το παραμύθι -, εδώ επειδή ο Κυανοπώγων έχει υποσχεθεί στη μικρή του σύζυγο ότι δε θα κοιμούνται μαζί μέχρι αυτή να γίνει 20 χρονών. Είναι όμως η ανυπακοή και η προδοσία της εμπιστοσύνης του που εξοργίζει περισσότερο τον άντρα και όχι ένα σεξουαλικό παράπτωμα.
Μία άλλη ταινία της Μπρεγιά έχω δει, το Romance X, πριν από χρόνια στο μοναδικό σινεμά της επαρχιακής πόλης μου, κι ακόμα θυμάμαι πόσο έτρεμα μην καταλάβουν ότι ήμουν κάτω από 17, και μην πετύχω κανένα καθηγητή. Η μικρή αίθουσα ήταν κυριολεκτικά γεμάτη κι από πίσω μου μια κυρία φώναζε όλη την ώρα, και ιδιαίτερα σε σαδομαζοχιστικές σκηνές: «Μα τι είναι αυτά που μας δείχνετε; Δεν είναι έτσι οι γυναίκες!» κι άλλα παρόμοια. Όλα αυτά + η ποιότητα της ταινίας με έκαναν να αποφεύγω τη σκηνοθέτη μέχρι πρόσφατα, και στο Barbe Bleue φοβόμουνα ότι ο παχύσαρκος μεσήλικας θα βιάσει κάποια στιγμή τη μικρόσωμη έφηβη πρωταγωνίστρια, κάτι που ευτυχώς δεν έγινε. Από το Romance X αυτό που μου κανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ότι η πρωταγωνίστρια είχε κυτταρίτιδα(!), κάτι που γίνεται εμφανές της συνεύρεσης με το Ρόκο Σιλφρέντι. Πόσες σκέψεις έκανα τότε για την ομορφιά και τον κινηματογράφο, και μήπως έχουν όλες οι ηθοποιοί κυτταρίτιδα  αλλά το κρύβουν με ειδικά εφέ σκεφτόμουνα.

 The Piano (1993) της Jane Campion. Τα «Μαθήματα Πιάνου» είναι μια περίπλοκη ταινία, γεμάτη με συμβολισμούς και αλληγορίες, αλλά που κι αυτή έχει κάποια στοιχεία του μύθου του Κυανοπώγωνα. Όχι μόνο στην θεατρική παράσταση που ανεβάζουν οι λευκοί κάτοικοι, αλλά και στην ίδια την ιστορία του γάμου της Άντας. Κι αυτός ο γόμος μένει ανολοκλήρωτος, και χαρακτηριστικά, ο Στιούαρτ δε θυμώνει τόσο που τον απάτησε η γυναίκα του (!) αλλά επειδή πρόδωσε την εμπιστοσύνη του σ' αυτή στέλνοντας στον αγαπημένο της ένα πλήκτρο, που στα αγγλικά λέγεται key. Αν κάτι με ενόχλησε στην ταινία, και με ενόχλησε πολύ, είναι που η Άντα τελικά ερωτεύεται τον άντρα που την ταπεινώνει, συνεχίζοντας την παράδοση στον κινηματογράφο που θέλει οι γυναίκες να ερωτεύονται πάντα αυτούς που τις βιάζουν ή τις εκμεταλλεύονται σεξουαλικά, εκτός κι αν ο βιαστής είναι ο κακός της ταινίας.

Bluebeard (1972), του Edward Dmytryk. Στην αρχή μοιάζει με θρίλερ, κάποια στιγμή μετατρέπεται σε καθαρόαιμη μισογυνική σεξοκωμωδία με πολιτικές μάλιστα προεκτάσεις. Ένας φασίστας δικτάτορας σκοτώνει τις γυναίκες του για να «ξεπεράσει» τη σεξουαλική  του ανικανότητα. Η τελευταία Αμερικανίδα γυναίκα του τις βρίσκει όλες στο τεράστιο ψυγείο της έπαυλης, χρησιμοποιώντας κι αυτή ένα απαγορευμένο κλειδί, ενώ στο τέλος σώζεται από νεαρό εβραίο βιολιστή.

Barbe-Bleu (1901) του Georges Méliès. Η πρώτη και μάλλον η καλύτερη κινηματογράφηση του μύθου, μόλις 9 λεπτά. Υπέροχα εφέ, ένα τεράστιο μπουκάλι σαμπάνια, ένας διαβολάκος που χοροπηδάει γύρω απ' την ηρωίδα, κι ένα τέλος παραπάνω από ευτυχισμένο. Υπάρχει στο youtube, αλλά εγώ το βρήκα σε βερσιόν με μουσική και με μια φωνή να διηγείται (στα γαλλικά) τι συμβαίνει. Τέλειο!

Μετά από μια παρέλαση φαγητών και τεράστιων γλυκών, έρχεται και αυτή η αφρισμένη σαμπάνια!

Update 29/05/12: ακόμα μια ανάρτηση για Κυανοπώγωνες στον κινηματογράφο.