Φεστιβάλ Καννών: Βραβεία Γυναικείας Ερμηνείας 1977-83

Μετά απ' τις δεκάδες τις χρονιές 1946-59 , 1960-66 και 1967-76, φτάνουμε στο 77- 83. Το 77 το 78 και το 81 βραβεύτηκαν και πάλι από δυο ταινίες, γι'αυτό τα χρόνια είναι 7 ενώ οι ταινίες 10. Για το βραβείο β΄ γυναικείου ρόλου που δόθηκε απ' το 79 ως το 81 έγραψα στην αμέσως προηγούμενη ανάρτηση.

 1977 Shelley Duvall. 3 Women του Robert Altman. Μια μικρή και ντροπαλή κοπέλα (Σίσι Σπέισεκ) προσλαμβάνεται σε ένα σπα για ηλικιωμένους κι εκεί γνωρίζει τη Μίλι (Shelley Duvall), μια περίεργη γυναίκα που έχει ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας. Το περιβάλλον στο σπα είναι στείρο και σουρεαλιστικό, όλοι φαίνονται αδιάφοροι, οι συζητήσεις μοιάζουν περισσότερο με μονόλογους. Τη Μίλι την αγνοούν όλοι, αν και η ίδια επιμένει να λέει ότι είναι δημοφιλής. Το δωμάτιό της, τα ρούχα της, το αυτοκίνητό της, όλα είναι κίτρινα. Παράλληλα μια μυστηριώδης γυναίκα, η τρίτη γυναίκα ζωγραφίζει ενοχλητικές εικόνες σε πισίνες. Καθώς προχωράει η ταινία, η υπόθεση μπερδεύεται ακόμα περισσότερο. Εγώ πάντως προτιμώ το πρώτο μέρος για την αλλόκοτη ατμόσφαιρά.

1977 Monique Mercure. J.A. Martin photographe του Jean Beaudin. Αυτή την ταινία την είδα χωρίς υπότιτλους, είναι από το γαλλόφωνο Καναδά και δεν καταλάβαινα σχεδόν τίποτα. Ευτυχώς είχε λίγους διαλόγους. Το θέμα της είναι ένα ταξίδι που κάνει ο Φωτογράφος J.A. Martin με τη σύζυγό του στην καναδική επαρχία του 18ου αιώνα. Ο φωτογράφος είναι βυθισμένος στις σκέψεις του, σπάνια μιλάει, και η γυναίκα του θυμώνει μ'αυτό. Νομίζω ότι κάποια στιγμή καυγαδίζουν γι' αυτό ακριβώς το θέμα, κι αυτός της απαντάει ότι αυτή ασχολείται μόνο με τα (πέντε) παιδιά τους και με τίποτα άλλο. Στο ταξίδι συναντάνε διάφορους ανθρώπους, κάποιοι απ΄αυτούς είναι περίεργοι, δυστυχώς δεν κατάλαβα τι λέγανε, αλλά πιστεύω ότι θα μου άρεσαν οι διάλογοι, κρίμα να μη ξέρω γαλλικά (κι ακόμα λιγότερο ξέρω την καναδέζικη βερσιόν). Είναι όμως οι σιωπηλές στιγμές ανάμεσα στο ζευγάρι που μετράνε περισσότερο. Έτσι ελπίζω τουλάχιστον. Σίγουρα μια ενδιαφέρουσα ταινία.

 1978 Jill Clayburgh. An Unmarried Woman του Paul Mazursky. Η Έρικα μια ευκατάστατη νεοϋορκέζα ζει μια ευτυχισμένη ζωή με το χρηματιστή σύζυγό της και την κόρη τους, η ευτυχία της όμως δε θα κρατήσει για πολύ και σύντομα θα χρειαστεί να ψάξει για άλλον άντρα. Έχει και τρεις φίλες, όλες ευκατάστατες, η κάθε μια με άλλη φιλοσοφία ζωής· και οι τέσσερις βρίσκονται συχνά και συζητάνε για άντρες, για το σεξ και την πόλη ;-) Για να είμαι δίκαιη, αυτή ταινία είναι μάλλον πιο ενδιαφέρουσα από την γνωστότερή της σειρά, και ουσιαστικά δείχνει την πορεία της ηρωίδας από την ασφάλεια της συζυγικής ζωής στη χειραφέτηση και την ισορροπία μεταξύ ανεξαρτησίας και συμβιβασμού. Η Clayburgh μου άρεσε όπως παίζει, ειδικά οι εκφράσεις του προσώπου της είναι μερικές φορές τέλειες, όπως όταν μαθαίνει τα άσχημα νέα απ΄το σύζυγο. Μου άρεσε επίσης η ήρεμη ψυχολόγος της με την περίτεχνη μάλλινη ζακέτα.

1978 Isabelle Huppert. Violette Nozière του Claude Chabrol. Η ταινία αυτή βασίζεται στην αληθινή ιστορία της Βιολέτ Νοζιέρ, που απασχόλησε την κοινή γνώμη της Γαλλίας για πολλά χρόνια. Η δεκαοχτάχρονη Βιολέτ ζει με τους μικροαστούς γονείς της, σ΄ένα καθώς πρέπει περιβάλλον. Κρυφά όμως συναντά μεγαλύτερούς της άντρες, αν και δεν είναι ξεκάθαρο αν είναι πόρνη ή απλά κάνει σεξ μαζί τους με σκοπό μεταξύ άλλων να τους κλέψει. Η ταινία δεν παίρνει θέση σχετικά με την υπόθεση της, πχ ποτέ δε μαθαίνουμε αν η Βιολέτ έλεγε ψέματα ή όχι για τη σχέση της με τον πατέρα της, φαίνεται όμως σαν να ήταν ο ασφυκτικός πουριτανισμός των γονιών της που την οδήγησαν στην αντικοινωνική συμπεριφορά. Την Ισαμπέλ Ιπέρ την έχω δει σε πολλές ταινίες, όπου σχεδόν πάντα είναι ψυχρή, αντιπαθητική και διεστραμμένη. Το ίδιο κι εδώ, μόνο που είναι πολύ νέα κι αν δεν είχα δει το όνομα της μπορεί και να μην την γνώριζα μ'αυτά τα παιδικά μαγουλάκια.

1979 Sally Field. Norma Rae του Martin Ritt. Η πρωταγωνίστρια είναι μια εργάτρια σε αμερικάνικη κωμόπολη του Νότου που ζει αμέριμνα με τους γονείς της και τα δυο παιδιά της, κι έχει σχέσεις με διάφορους άντρες. Η ζωή της αλλάζει όταν μια μέρα χτυπάει την πόρτα του σπιτιού της ένας συνδικαλιστής που έχει έρθει απ΄τη Νέα Υόρκη για να πείσει τους εργάτες της πόλης να συνδικαλιστούν κι αυτοί. Στην ταινία παρακολουθούμε τη χειραφέτηση της ηρωίδας μέσα από τον αγώνα της, και τη μετατροπή της από αθυρόστομη «γκόμενα» σε μαχήτρια για τα διακαιώματα των εργατών. Κάπως έτσι. Παράλληλα βλέπουμε την κοινωνία στην οποία ζει, που είναι συντηρητική, ρατσιστική, αντισημιτική, και τελικά καθυστερημένη απ' όλες τις απόψεις. Ωραία ταινία και ρεαλιστική, όλοι οι ηθοποιοί παίζουν καλά, αλλά η διάρκειά της με κούρασε.

1980 Anouk Aimée. Salto nel vuoto του Marco Bellocchio. Ένας δικαστής (Μισέλ Πικολί) ζει πολλά χρόνια με την αδερφή του η οποία έχει ψυχολογικά προβλήματα. Ενώ την αγαπά- είναι περίπλοκη η σχέση τους- δεν αντέχει να την βλέπει να υποφέρει, έτσι λέει τουλάχιστον, και προσπαθεί να βρει τρόπους να την ξεφορτωθεί έχοντας όμως ήσυχη τη συνείδηση του. Τον είχα πάρει από φόβο το Μπελόκιο μετά το δράμα με την ερωμένη του Μουσολίνι που αναγκάστηκα να δω, αλλά αυτή η ταινία είναι κατά κάποιο τρόπο πιο φίνα. Ο δικαστής συμβολίζει κάτι σαν την υποκρισία της ιταλικής μπουρζουαζίας. Η σκηνοθεσία είναι ωραία, ειδικά οι σκηνές όπου αόρατα παιδάκια βγαίνουν απ' τις κρυψώνες τους για να κάνουν σκανταλιές. Φυσικά οι φωνές και του Πικολί και της Anouk Aimée, είναι ντουμπλαρισμένες, και ενώ ο ντουμπλαριστής του Πικολί έκανε καλή δουλειά, η συνάδελφος του ήταν πολύ μέτρια .

1981 Isabelle Adjani. Quartet του James Ivory. Σ'αυτό το μελόδραμα που εκτυλίσσεται στο Παρίσι το 1926, μια νέα γυναίκα που ο άντρας της είναι φυλακή γίνεται προστατευόμενη ενός εκκεντρικού ζευγαριού Άγγλων, και τελικά ερωμένη του συζύγου με την ανοχή ή μάλλον συνεργασία της συζύγου του. Ένα από τα πράγματα που χαλάνε την ταινία είναι η πολύ κακές ερμηνείες όχι μόνο της Ατζανί αλλά και πολλών άλλων ηθοποιών πχ του Anthony Higgins, αλλά όπως είπαμε άβυσσος η ψυχή των κριτικών. Η Μάγκι Σμιθ είναι η μόνη που παίζει αξιοπρεπώς σ'αυτό το έργο.

1981 Isabelle Adjani. Possession του Andrzej Żuławski. Το 81 ήταν η χρονιά της Ατζανί, αφού βραβεύτηκε η ερμηνεία της και στις δυο ταινίες που συμμετείχε. Ο ρόλος της δαιμονισμένης δεν είναι και τόσο απαιτητικός, αλλά κι αυτή τη φορά η Ατζανί με απογοήτευσε. Η μόνη σκηνή όπου παίζει κάπως καλά είναι τότε που συνουσιάζεται με το τέρας, αλλά και σ'αυτή την περίπτωση διάολε το τέρας παίζει καλύτερα απ' αυτήν.

1982 Jadwiga Jankowska-Cieślak. Egymásra nézve του Károly Makk. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας δυο στρατιωτικοί ανακαλύπτουν το πτώμα μιας νεκρής γυναίκας στο χιόνι. Είναι το 1958 στην Ουγγαρία. Η Εύα είναι δημοσιογράφος που έχει πέσει σε δυσμένεια επειδή διαφωνεί με την πολιτική της (κομμουνιστικής) κυβέρνησης και κυρίως με την πρακτική της υποχρεωτικής ένταξης των αγροτών σε συνεταιρισμούς. Εκτός απ' αυτό είναι λεσβία που τότε ήταν παράνομο. Η ταινία περιγράφει την παθιασμένη σχέση της με μια συνάδελφο της τη Λίβια και την προσπάθεια της να γράψει την αλήθεια σ'αυτές τις δύσκολες εποχές για την ελευθερία του τύπου. Και η Γιανκόφσκα, και η Grażyna Szapołowska που παίζει τη σύντροφό της είναι γνωστές πολωνέζες ηθοποιοί και οι φωνές τους έχουν ντουμπλαριστεί στα ουγγαρέζικα -όχι και τόσο καλά μάλιστα. Η Σαποουόφσκα (Σαπολόφσκα) έχει παίξει σε πάρα πολλές πολωνικές ταινίες, όποιος έχει δει έστω και λίγο πολωνικό κινηματογράφο αποκλείεται να μην την έχει πετύχει κάπου- πάντα υποδύεται την αισθησιακή γυναίκα, είναι κάτι σαν σύμβολο του σεξ στη χώρα της. Η Γιανκόφσκα έχει ασυνήθιστο πρόσωπο και μελαγχολικό βλέμμα, και οι εκφράσεις που παίρνει είναι επίσης χαρακτηριστικές, αλλά ακόμα δεν καταλαβαίνω πως γίνεται να βραβεύσεις μια ηθοποιό που δεν ακούγεται η φωνή της.
Διάβασα ότι η ταινία έγινε καλτ για τις λεσβίες στην Πολωνία και πράγματι παρόλο που έχει γυριστεί από άντρες παρουσιάζει τη σχέση των γυναικών με ευαισθησία χωρίς να γίνεται ενοχλητικά αισθησιακή -όσο το επιτρέπει βέβαια η πληθωρική παρουσία της Λίβιας, που ο χαρακτήρας της δεν είναι τόσο καλά αναπτυγμένος είναι η αλήθεια. Εμένα η ταινία μου άρεσε. Διάβασα όμως ότι δεν άρεσε πολύ στις πολωνικές αρχές, γι'αυτό εμπόδισαν την διεθνή καριέρα της πρωταγωνίστριας.

1983 Hanna Schygulla. Storia di Piera του Marco Ferreri. Η Σίγκουλα είναι μια τρελή και σεξουαλικά αχαλίνωτη μητέρα και η ταινία εξερευνά την πολύπλοκη σχέση με την κόρη της την Πιέρα (Ιζαμπέλ Ιπέρ). Οι φωνές είναι κι εδώ ντουμπλαρισμένες και ειδικά της Ιπέρ ήταν πολύ ξενέρωτη. Δε φταίει όμως αυτό, η ταινία είναι γενικά για τα μπάζα, κι ενώ σπάει κάθε είδους σεξουαλικού ταμπού πχ. αιμομικτικές σχέσης με μάνα και πατέρα, παιδεραστία κτλ. ούτε σοκάρει ούτε προκαλεί κανένα άλλο συναίσθημα. Fast Forward.


Αυτή η δεκάδα είναι η αγαπημένη μου μέχρι τώρα, πολλές ταινίες είχαν ενδιαφέρον- εκτός βέβαια αν έπεσαν τόσο πολύ οι προσδοκίες μου που μένω ευχαριστημένη και με λιγότερα. Το 3 Women, το J.A. Martin photographe, το Salto nel vuoto, το Egymásra nézve μου άρεσαν αρκετά, ο Σαμπρόλ είναι πάντα καλός, και η Norma Rae και η Unmarried Woman είναι επίσης αξιοπρεπείς ταινίες. Η Δαιμονισμένη ξέρω ότι έχει αφήσει ιστορία στο σινεμά, αλλά εμένα δε με άγγιξε και δε φταίει μόνο η ερμηνεία της Ατζανί.


Για πρώτη φορά πρόσεξα καλύτερα το ντουμπλάρισμα και πραγματικά δεν καταλαβαίνω τη χρησιμότητά του. Παίρνεις δηλαδή μια ξένη ηθοποιό, την ζορίζεις να ανοίγει το στόμα της σα να μιλάει ξένη γλώσσα και τελικά εμείς ακούμε μια ξενέρωτη φωνή να κράζει εντελώς άτεχνα. Γιατί; Αλλά ενώ γενικά μισώ το ντουμπλάρισμα, μερικές φορές είναι καλύτερο απ' τη φωνή της ηθοποιού, ιδιαίτερα όταν μιλάει σε μια γλώσσα που δε ξέρει. Δε θέλω να γίνομαι κακιά, ξέρετε ποια εννοώ.


Το θέμα που κυριάρχησε στη δεκάδα είναι η τρέλα. Εκτός απ' τη δαιμονισμένη, ακόμα τρεις ηρωίδες έχουν σημαντικά ψυχιατρικά προβλήματα. Είναι κοινώς γνωστό ότι ο κινηματογράφος θέλει τις τρελές γυναίκες σεξουαλικά ελκυστικές για το θεατή, ενώ οι ψυχικά διαταραγμένοι αντρικοί χαρακτήρες είναι συνήθως αποκρουστικοί και επικίνδυνοι. Πολύ σκληρό, άδικο και ρατσιστικό και για τα δύο φύλα αλλά κυρίως για τους ανθρώπους με ψυχική ασθένεια. Αλλά ας επικεντρωθούμε στις γυναίκες. Έχουμε το συμπέρασμα ότι οι γυναίκες κάνουν σεξ κυρίως όταν τους έχει λασκάρει μια βίδα, και ότι έχει κανείς δικαίωμα να «εκμεταλλευτεί» έστω και σαν θεατής μια γυναίκα που δε μπορεί να πάρει αποφάσεις μόνη της. Φυσικά οι 3 γυναίκες είναι εξαίρεση, γιατί ενώ η σεξουαλική τους ζωή είναι λίγο άστατη, αυτό δε λειτουργεί στην οθόνη με τρόπο που να ερεθίζει το θεατή.


Κάτι άλλο αξιοπρόσεκτο είναι ότι σταδιακά οι σκηνές σεξ γίνονται πολύ τολμηρές, κι από τις 10 ηρωίδες, οι 6 συμμετέχουν σε πολύ «τολμηρές» σκηνές. Όσο παρακολουθούσα αυτές τις ταινίες με χρονολογική σειρά ήταν η πιο ενδιαφέρουσα αλλαγή. Δηλαδή ενώ το 50 φτάναμε μέχρι φιλί και με το ζόρι, σιγά σιγά το 60 οι σκηνές άρχισαν να γίνονται πιο ερωτικές, είχαμε τις πρώτες αθώες σκηνές στο κρεββάτι, μέχρι που τελικά έγινε απολύτως φυσικό να φαίνονται ακόμα και οργασμοί. Αν και αν θυμάμαι καλά στα επόμενα χρόνια οι πρωταγωνίστριες θα εμφανιστούν σε ακόμα πιο χαρντκορ καταστάσεις.


Το θέμα της νοικοκυράς που ασφυκτιά - το αγαπημένο θέμα της κατηγορίας υπάρχει κι εδώ, μερικές φορές με πιο ακραίες εκδηλώσεις.


Άλλα στατιστικά: Έχουμε 11 τέκνα για τις 10 ηρωίδες, από τα οποία το 5 ανήκουν στη γυναίκα του φωτογράφου. 2 ηρωίδες ανήκουν στην εργατική τάξη, 3 θα τις έλεγα μεσοαστές, και οι υπόλοιπες είναι ευκατάστατες. Μια μόνο πεθαίνει. Η μέση ηλικία είναι 34 χρόνια.