Φεστιβάλ Καννών: Βραβεία Γυναικείας Ερμηνείας 1946-1959

Αποφάσισα να δω όλες τις ταινίες του Φεστιβάλ των Καννών που έχουν βραβευτεί για τη γυναικεία ερμηνεία, φυσικά για στατιστικούς λόγους. Κατάφερα να δω τις 10 πρώτες και σχεδόν με χρονολογική σειρά, που ήταν πολύ ωραίο γιατί έβλεπα πως άλλαζαν στο χρόνο οι ταινίες και οι ηρωίδες τους. Ελπίζω να καταφέρω να δω και τις υπόλοιπες.

1946 Michèle Morgan. La Symphonie Pastorale του Jean Delannoy: Όταν ξεκινάει η ταινία η ηρωίδα είναι τυφλή. Εκτός από το αφελέστατο σενάριο και το υπερβολικό παίξιμο των ηθοποιών που δεν αφήνουν αμφιβολία για τις προθέσεις τους, η ταινία είχε μια σκηνή μόνο που μου άρεσε και ωραία τοπία. Δε ξέρω γιατί διάλεξαν τη Michèle Morgan, περιφέρεται σαν ζόμπι και λόγω τυφλότητας έχει την ίδια παγωμένη έκφραση σε όλη την ταινία. Ο χαρακτήρας είναι τελείως σχηματικός, είναι μια υπερβολικά αθώα νέα γυναίκα που εξαιτίας της ομορφιάς της φέρνει σε σύγκρουση πατέρα και γιο, οδηγεί ιερέα στην αμαρτία και με λίγα λόγια καταστρέφει τα πάντα γύρω της.

1949 Isa Miranda. Le mura di Malapaga/Au-delà des grilles του René Clément : Στη Γένοβα, που είναι ακόμα γεμάτη ερείπια από τον πόλεμο, η Μάρτα μια δυναμική Ιταλίδα που δουλεύει σε εστιατόριο για να θρέψει την κόρη της ερωτεύεται έναν μεσήλικα Γάλλο φυγόδικο. Το έγκλημά του είναι ότι σκότωσε την 22χρονη φίλη του, όταν αυτή τον εγκατέλειψε για κάποιον νεότερο. Αυτή τη λεπτομέρεια την προσπερνάει και αποφασίζει να ζήσει μαζί του παρόλο που τον ξέρει μόνο μια μέρα. Οκ, η κεντρική ιστορία είναι γελοία, αλλά ευτυχώς δεν είναι το επίκεντρο της ταινίας που περισσότερο παρουσιάζει τη φτώχεια των «λαϊκών στρωμάτων» της μεταπολεμικής Ιταλίας, με γουστόζικους δευτερεύοντες χαρακτήρες. Ο χαρακτήρας της Μάρτα είναι επίσης σχηματικός, γεμάτος κλισέ.

1951 Bette Davis. All About Eve του Joseph L. Mankiewicz : Η γνωστή ταινία με μια ηθοποιό που νιώθει ότι γερνάει (στα 40!) και στη σωστή στιγμή αντιλαμβάνεται το ρόλο που πρέπει να έχει μια γυναίκα και αποσύρεται από το θέατρο για να παντρευτεί. Η Bette Davis υποθέτω ότι παίζει τον εαυτό της. Ο χαρακτήρας της είναι ολοκληρωμένος έχει συναισθήματα, ιδιοτροπίες, μερικές φορές φέρεται άσχημα. Παρά το κάπως υπερβολικό σενάριο η ταινία είναι ενδιαφέρουσα, αλλά ο συντηρητισμός της μου είναι προσωπικά εμετικός. Και γενικά οι ταινίες που είναι φτιαγμένες εξολοκλήρου από ατάκες, όσο έξυπνες κι αν είναι αυτές, με κουράζουν εύκολα.

1952 Lee Grant. Detective Story του William Wyler: H Grant είναι μια κλέφτρα που συλλαμβάνεται αφού βουτήξει ένα πορτοφόλι 6 δολαρίων και περνάει κάποιες ώρες στο αστυνομικό τμήμα, όπου εκτυλίσσονται ένα σωρό νερόβραστες ιστορίες αγάπης, συγχώρεσης κτλ. Στο επίκεντρο ένας αισχρός γιατρός που κάνει (ω θεέ μου) παράνομες εκτρώσεις, και μια ξανθιά που αποκαλύπτεται (βόηθα παναγιά) ότι δεν ήταν παρθένα όταν παντρεύτηκε. Μια συντηρητικότατη ταινία, με βασικό πρωταγωνιστή των Κιρκ Ντάγκλας και τη Γκραντ δέκατο όνομα στους τίτλους αρχής και με λειτουργία μάλλον comic relief. Ο χαρακτήρας της δεν αναπτύσσεται καθόλου, και είναι απορίας άξιο γιατί της έδωσαν το βραβείο.

1953 Shirley Booth. Come Back, Little Sheba! του Daniel Mann: Η Λόλα είναι μια πενηντάρα νοικοκυρά, λίγο πολυλογού και χωρίς πολλά ενδιαφέροντα, που μπορεί όμως να χαίρεται τις μικρές χαρές της ζωής. Παρόλα αυτά ο γάμος της δεν είναι τόσο πετυχημένος. Δεν έχουν παιδιά και ο σύζυγος (που τον φωνάζει «μπαμπά» και «γιατρέ» !) δεν είναι πια ερωτευμένος μαζί της και είναι και ανώνυμος αλκοολικός. Η ιστορία είναι λίγο μπανάλ (ο σύζυγος μπαίνει σε πειρασμό όταν στο σπίτι φτάνει μια νεαρή πανέμορφη ένοικος), αλλά η ταινία τελικά μου άρεσε πολύ. Η Shirley Booth και ο μονίμως βασανισμένος Burt Lancaster, στην πραγματικότητα 15 χρόνια νεότερος παίζουν πολύ καλά και το σενάριο δεν καταλήγει σε υπερβολές. Ειδικά η Λόλα, ενώ γίνεται συχνά ενοχλητική, έχει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα και είναι συμπαθητική. Και τουλάχιστον δεν έχει συνεχώς ένα ονειροπόλο ή λάγνο βλέμμα, όπως η πλειοψηφία των υπόλοιπων βραβευμένων ηθοποιών.

1955 Ija Arepina, Jelena Dobronrawowa,Vera Kusnezowa, Larissa Kronberg,Klara Lutschko, Jekaterina Sawinowa. Большая семья (Bolshaya Semya)του Iosif Kheifits : Εδώ έχουμε μια μεγάλη οικογένεια ναυπηγών, παππούς, πατέρας και γιοι,μαζί με τις συζύγους, αρραβωνιαστικιές κτλ. Η αλήθεια είναι ότι δε βρήκα υπότιτλους, πάντως βραβεύτηκε όλο το γυναικείο καστ, και αντίστοιχα όλο το αντρικό, αλλά οι γυναίκες παίζουν δευτερεύοντα ρόλο, και γενικά η ταινία δεν είναι αριστούργημα, έχει πολλά κλισέ και είναι κατά κάποιο τρόπο φόρος τιμής στην εργατική τάξη, και θέλει να παρουσιάσει τη συμφιλίωση ανάμεσα στην παλιά γενιά με τις παραδοσιακές της αξίες και στη νέα μοντέρνα γενιά.

1956 Susan Hayward. I'll Cry Tomorrow του Daniel Mann: Βασισμένο στην αυτοβιογραφία της Lillian Roth, που ξεκίνησε σαν παιδί-ηθοποιός,έφτασε στη δόξα πολύ νέα αλλά τα έχασε όλα όταν έγινε αλκοολική. Σημαντικό ρόλο στην πορεία της ζωής της είχε η μητέρα της που την καθοδήγησε ή καλύτερα την ανάγκασε να κάνει καριέρα, σέρνοντάς την σε οντισιόν από μικρό κορίτσι. Η δύστυχη Λίλιαν αυτό που ήθελε ήταν να γίνει νοικοκυρά και μητέρα. Η ταινία επικεντρώνεται στη σχέση με τη μητέρα της, τις δύσκολες σχέσεις με διάφορους άντρες και στην πάλη της με τον αλκοολισμό. Στο τέλος σώζεται από τους ...Ανώνυμους Αλκοολικούς. Δε ξέρω κατά πόσον είναι πιστή στα αληθινά γεγονότα η βιογραφία, αλλά ο χαρακτήρας της Λίλιαν δεν είναι και τόσο χάρτινος, αν και τελικά είναι η ιστορία του «καταραμένου καλλιτέχνη» που σώζεται μάλιστα στο τέλος με ένα γάμο. Η Susan Hayward βρίσκεται σε όλες σχεδόν τις σκηνές, χμ, για να πω την αλήθεια η βραχνή φωνή της μου την έδινε μερικές φορές.

1957 Giulietta Masina. Le notti di Cabiria του Federico Fellini. Σ' αυτή την επίσης διάσημη ταινία του Φελλίνι παρακολουθούμε τις περιπέτειες της πόρνης Καμπίρια στη Ρώμη. Ο χαρακτήρας της Καμπίρια ανήκει σε ένα υποείδος της κινηματογραφικής πόρνης: αυτό του καλού κοριτσιού που ονειρεύεται να βρει τον πρίγκηπα που θα την νοικοκυρέψει, και δεν είναι ηρωίδα με σάρκα και οστά. Περισσότερο λειτουργεί ως κλόουν που μας ξεναγεί στη νυχτερινή ζωή της Ρώμης, στον υπόκοσμο της, τα λαϊκά προσκυνήματα, τα μαγικά σόου, παράξενους.. η Masina πάντως παίζει καλά αυτόν τον ρόλο, και σίγουρα δύσκολα φαντάζομαι άλλη ηθοποιό που θα μπορούσε να παίξει τόσο καλά. Α, κι ένα έξτρα αστεράκι για το ρατσιστικό χορευτικό που το 'χω δει και σε άλλα σινεφίλ δράματα από την Ιταλία

1958 Bibi Andersson, Eva Dahlbeck, Barbro Hiort af Ornäs, Ingrid Thulin. Nära livet του Ingmar Bergman. Σε ένα δωμάτιο μαιευτηρίου βρίσκονται 3 γυναίκες. Μια έχει μόλις έχει αποβάλει, η άλλη είναι τελειόμηνος και είναι ενθουσιασμένη μέχρι αηδίας- το ίδιο κι ο σύζυγος- με το παιδί που θα 'ρθει στον κόσμο, και η τρίτη είναι ανύπαντρη και θέλει να κάνει έκτρωση, αλλά δεν είναι σίγουρη. Το τέλος είναι αρκετά προβλέψιμο (αλήθεια πόσες φορές κινηματογραφική ηρωίδα που σκέφτεται την έκτρωση, δεν αλλάζει γνώμη στο τέλος;) Έρχονται στο φως κλασσικά υπαρξιακά ζητήματα, σχέσεις με γονείς, συζύγους κτλ κτλ. Πάντως η βράβευση ήταν μάλλον δίκαια. Είναι εντυπωσιακό επίσης πόσο πιο φιλελεύθερη είναι η κοινωνία που παρουσιάζεται εδώ, απ' ότι στις παραπάνω αμερικανικές ταινίες γυρισμένες την ίδια δεκαετία.

1959 Simone Signoret. Room at the Top του Jack Clayton: Σ'αυτό το βρετανικό δράμα ένας νέος από εργατική τάξη αποφασίζει να «κατακτήσει» την κόρη του πλούσιου της πόλης, και παράλληλα έχει μια παθιασμένη σχέση με μεγαλύτερή του παντρεμένη γυναίκα. Την ιστορία την έχω ξαναδεί (στο Match Point) και το επιμύθιο είναι το ίδιο: ακόμα και να αλλάξεις κοινωνική τάξη μέσω ενός γάμου, θα είσαι πάντα δυστυχισμένος. Ο πρωταγωνιστής Laurence Harvey είναι αρκετά αντιπαθητικός, εγώ τουλάχιστον δεν άντεχα την ψυχρή, χωρίς ίχνος συναισθήματος φωνή του και δε με έπεισε στο ρόλο καρδιοκατακτητή. Η Signoret παίζει μια δυστυχισμένη και παραμελημένη σύζυγο που είναι όμως περπατημένη, κι ο χαρακτήρας της χρησιμεύει για να δημιουργηθεί δίλημμα και τελικά ενοχές στον πρωταγωνιστή. Σίγουρα όμως είναι ανθρώπινη και πολύ πιο πειστική απ' αυτόν.

Με αφορμή το Detective Story διάβασα ότι στην Αμερική ίσχυαν περίεργοι κανόνες λογοκρισίας, κάτι παρόμοιο με το σημερινό Ιράν, κι ίσως αυτός είναι ο λόγος που οι τέσσερις αμερικάνικες ταινίες είναι πολύ πιο συντηρητικές από τις υπόλοιπες. Τα προβλήματα των ηρωίδων τους είναι ή ότι είναι νοικοκυρές ή ότι δεν είναι. Τέλος πάντων ελπίζω να μαζέψω όλες τις στατιστικές στο τέλος, έχω κάνει ένα πολύ ωραίο πινακάκι που δε μπορώ όμως να το μεταφέρω στο μπλογκ. 
Σ'αυτές τις 10 πρώτες ταινίες το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι εκτός απ' τη Μάρτα του Le mura di Malapaga, κι από μερικές γυναίκες της Bolshaya Semya, καμία άλλη ηρωίδα δεν έχει παιδιά. Οι μισές είναι ώριμες γυναίκες που αναζητούν μια τελευταία ευκαιρία στον έρωτα. Μόνο δυο ηρωίδες πεθαίνουν, κι ακόμα δυο παντρεύονται στο τέλος. Σε τρεις ταινίες οι γυναίκες που βραβεύτηκαν δεν είναι πρωταγωνίστριες, σε δυο απ' αυτές δε δικαιολογείται η βράβευσή τους. Επίσης μπορεί να έχουμε κυρίως ιστορίες αγάπης ακόμα και μια πόρνη, αλλά σεξ δεν έχουμε ούτε και γυμνό.
Καμιά απ' τις ταινίες δε με ενθουσίασε, αλλά το Come Back, Little Sheba ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Εκτός απ΄αυτή, οι Nära livet, Le notti di Cabiria και All About Eve δεν ήταν άσχημες αλλά περίμενα περισσότερα. Το Le mura di Malapaga θα μπορούσε να ήταν καλύτερο αν έλειπε η ιστορία αγάπης.