Ο Κυανοπώγων, ο κύριος Landru και οι γυναίκες

Σε ένα προηγούμενο ποστ είχα γράψει για κινηματογραφικές μεταφορές του μύθου του Κυανοπώγωνα. Από τότε όμως έχω δει ακόμα δυο ταινίες που σχετίζονται με το μύθο, αν και θα έλεγα ότι σχετίζονται μάλλον επιδερμικά.

Η πρώτη είναι το Bluebeard's Eighth Wife του Ernst Lubitsch που γυρίστηκε το 1938. Εδώ ο πολυεκατομμυριούχος κύριος Μπράντον έχει ήδη παντρευτεί 7 φορές πριν γνωρίσει την όγδοη και μοιραία Νικόλ, αλλά δεν έχει σκοτώσει τις προηγούμενες συζύγους του, απλά τις έχει χωρίσει. Γενικά έχει ελάχιστα κοινά με τον ήρωα του παραμυθιού, αν και παραδόξως διατηρείται η παράδοση που τον θέλει να μην ολοκληρώνει τον τελευταίο γάμο του, και μεγάλο μέρος της ταινίας περιγράφει τις αποτυχημένες του προσπάθειες να κάνει σεξ με τη Νικόλ. Το στοιχείο της έλλειψης σεξουαλικής συνεύρεσης του Κυανοπώγωνα με την τελευταία σύζυγο δεν υπάρχει στο παραμύθι του Περώ- βέβαια δε ξέρω αν υπάρχει σε άλλες εκδοχές του μύθου, υπάρχει όμως σε όλες τις κινηματογραφικές μεταφορές που έχω δει. Πάντως το θέμα αυτής της ταινίας είναι να μάθει ο κακομαθημένος επιχειρηματίας να αγαπάει τη γυναίκα του και να σέβεται το θεσμό του γάμου. Είναι αρκετά ευχάριστη κωμωδία, εγώ τουλάχιστον γέλασα πολλές φορές.

Η δεύτερη είναι ο Κύριος Βερντού (Monsieur Verdoux) του Τσάρλι Τσάπλιν που βασίζεται στην αληθινή ιστορία του Henri Landru, ενός Γάλλου απατεώνα που έβαζε αγγελίες στις εφημερίδες με τις οποίες ζητούσε μια χήρα για γάμο, κι έτσι κατάφερε να παρασύρει 10 γυναίκες στο σπίτι του, όπου φαίνεται ότι τις σκότωσε και εξαφάνισε τα πτώματά τους. Στην ταινία του Τσάπλιν, ο Βερντού παντρεύεται πρώτα τα θύματά του, και μετά τις σκοτώνει, αφού πρώτα καταφέρει να βάλει χέρι στην περιουσία τους. Αντίθετα όμως με το Λαντρί, ο ήρωάς μας έχει μια πρώτης τάξεως δικαιολογία για το έγκλημά του: για 30 χρόνια ήταν υπάλληλος τράπεζας, και τον απέλυσαν, πως να θρέψει ο καημένος την ανάπηρη (πρώτη) γυναίκα του και το γιο τους; Κριτική για τον καπιταλισμό υπάρχει και σε πολλά άλλα σημεία της ταινίας, από την κυρία που φέρεται άσχημα στην υπηρέτρια, μέχρι τη φτωχιά κλέφτρα που ανεβαίνει κοινωνικά όταν γνωρίζει έναν κατασκευαστή όπλων.
Καταδικάζετε εμένα ενώ εσείς έχετε σκοτώσει χιλιάδες ανθρώπους με τα όπλα μαζικής καταστροφής, λέει ο Βερντού στο δικαστήριο, μπροστά σε σας είμαι ένας ερασιτέχνης.

Από τη μία συμφωνώ με τον κύριο, η υποκρισία της κοινωνίας είναι τραγική, ειδικά στην περίπτωση του πολέμου, που μας τον πουλάνε και σαν ηρωικό από πάνω. Απ' την άλλη, είναι τα μεγάλα «νόμιμα» εγκλήματα δικαιολογία για τα μικρά (όπως η δολοφονία μιας ή δέκα γυναικών);

Παρεμπιπτόντως κάπου διάβασα ότι στους φόνους γυναικών, στο 50% των περιπτώσεων δολοφόνος είναι ο σύζυγος ή εραστής του θύματος. Σε καιρό ειρήνης υποθέτω.

 Ο κύριος Βερντού μου θυμίζει το Βόιτσεκ, που κάποια στιγμή μην αντέχοντας τις ταπεινώσεις που δέχεται καθημερινά, ξεσπάει και σφάζει τη γυναίκα του. Ακόμα μου θυμίζει μια σκηνή απ΄την ταινία Έθνος Χωρίς Γυναίκες, όπου οι φτωχοί εξεγείρονται, κι αφού επικρατήσουν ένας απ' αυτους λέει «Ας βιάσоυμε τώρα τη σκύλα τη γυναίκα των πλουσίων».

Πολλές φορές έχω ακούσει και διαβάσει ότι η φτώχεια/η ανισότητα/ο καπιταλισμός/το χ και το ψ φταίει για τη βία κατά των γυναικών (ή αντίστοιχα άλλων κοινωνικών ομάδων). Έχω διαβάσει επίσης κείμενα που υποστηρίζουν ότι η πατριαρχία ευθύνεται για όλα (τον καπιταλισμό, τη βία, τους πολέμους).
Χμ.

Όπως το δει κανείς. Πάντως η ταινία του Τσάπλιν μου άφησε μια πολύ ξινή γεύση.