Marmoulak [The lizard] (2004) του Kamal Tabrizi

Ο Ρεζά, ένας διαρρήκτης που έχει το παρατσούκλι «σαύρα» επειδή έχει την (χρήσιμη για το επάγγελμά του) ικανότητα να σκαρφαλώνει τοίχους, συλλαμβάνεται μετά από μια αποτυχημένη ληστεία. Στη φυλακή μπαίνει στο μάτι του τυραννικού νέου διοικητή που αποφασίζει να τον σωφρονίσει με το ζόρι, και του κάνει διάφορα ψυχολογικά καψόνια. Ο Ρεζά όμως δεν το βάζει κάτω. Όταν βρίσκει την ευκαιρία κλέβει τα άμφια του μουλά της φυλακής και μεταμφιεσμένος το σκάει στον ελεύθερο κόσμο. Συνειδητοποιεί ότι τα ρούχα αυτά είναι η καλύτερη προστασία του από την αστυνομία και μπλέκεται σε διάφορες χιουμοριστικές καταστάσεις, ενώ κάποια στιγμή καταλήγει να «μουλάς του χωριού» σε ένα ξεχασμένο χωριό κοντά στα σύνορα.

Ο Kamal Tabrizi δεν είναι σινεφίλ σκηνοθέτης και μ' αυτή την κάπως χοντροκομμένη κωμωδία δεν απευθύνεται σε καμιά περίπτωση στους ξένους κριτικούς, αλλά στους κατοίκους της χώρας του. Με την ταινία του προσπαθεί να μεταφέρει κάποια μηνύματα, όπως ότι η θρησκεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί για να κερδίσει το λαό, ότι υπάρχουν πολλά μονοπάτια που οδηγούν στο θεό (όχι μόνο το επίσημο), ότι οι άνθρωποι εξημερώνονται μόνο με το καλό. Η εξημέρωση αυτή δεν έχει σχέση με καμιά μανία του Κορανιού για υποταγή, αλλά είναι μια λέξη που ένας «σοφός» μουλάς διαβάζει στο Μικρό Πρίγκηπα του Εξιπερί. Με λίγα λόγια ο Ταμπριζί ήθελε να προτείνει στους άρχοντες να βάλουν λίγο νερό στο κρασί τους, αν θέλουν να κρατήσουν τη θέση τους. Μάλλον μάταια, αφού η ταινία που έγινε μπλοκμπάστερ, γρήγορα αποσύρθηκε λόγω αντιδράσεων από τον κλήρο.

Βασικά υπάρχουν πολλά στοιχεία που δικαιολογούν την απαγόρευση της ταινίας, και είναι άξιο απορίας πώς πήρε αρχικά άδεια να προβληθεί. Μερικά πράγματα που σκανδαλίζουν:
Ο Ρεζά ξέρουμε ότι είναι μεταμφιεσμένος, παρόλα αυτά είναι κάπως σοκαριστικό να βλέπεις έναν μουλά να κλέβει, να βλαστημά, να λέει ψέματα, να κυνηγάει γυναίκες, και δύσκολο να μην σου περάσει απ' το μυαλό ότι κάποιοι κληρικοί τα κάνουν αυτά στην πραγματικότητα.
Ο «σοφός μουλάς» τον οποίο ανέφερα προηγουμένως, όχι μόνο εμπνέεται από δυτικά βιβλία, αλλά ουσιαστικά δίνει την ευκαιρία στο Ρεζά να αποδράσει. Ταυτόχρονα κάποιοι τηλεοπτικοί μουλάδες μιλάνε για θέματα που απασχολούν την νεολαία όπως το «Παλπ Φίξιον» του Ταραντίνο.
Ο Ρεζά εξαιτίας της ασχετοσύνης του με τα θρησκευτικά κάνει μερικά περίεργα κηρύγματα και γενικά αυτά που κάνει μες το ναό αντί για τις σωστές τελετές, πιθανώς να είναι ιεροσυλία. Όμως σιγά σιγά τα κηρύγματά του αποκτούν κάποιο νόημα, κι ο ίδιος γίνεται «καλός παπάς». Είναι σαν να υπονοείται ότι ακόμα και να είσαι απατεώνας και ελάχιστα θρησκευόμενος, μπορείς να επιτελέσεις σωστά το αξιοσέβαστο λειτούργημα του μουλά.
Πέρα από τον κλήρο, ο διοικητής των φυλακών είναι πολύ σαδιστής, ένας πολιτικός είναι διεφθαρμένος, το χωριό είναι στο έλεος μιας μαφιόζικης συμμορίας. Αυτά από μόνα τους δεν ξέρω αν θα ενοχλούσαν σε μια ανάλαφρη κομεντί, αλλά μέσα στο όλο πολιτικό κλίμα της ταινίας, δίνουν μια αρνητική χροιά στην εξουσία.

Τελικά δε ξέρω αν είναι το Μαρμουλάκ μια τολμηρή πολιτική ταινία ή μια αφελής προσπάθεια να συμβιβαστούν  τα ασυμβίβαστα. Πάντως στο στιλ θυμίζει λίγο ελληνική κωμωδία με τον Κωνσταντάρα ή τέλος πάντων κάτι παρόμοιο αυτής της εποχής. Οκ, ίσως και να την αδικώ. Υπάρχει ολόκληρη στο youtube.

Ο Parviz Parastui , που εδώ υποδύεται το λαϊκό ληστή, στην «Ιτιά» του Ματζιντί έπαιζε τον τραγικό διανοούμενο που βρίσκει το φως του, αλλά χάνει το θεό. Απίστευτο!