Tabiate bijan [Still Life] (1974) του Sohrab Shahid-Saless

Η «Νεκρή φύση» είναι μια πολύ μινιμαλιστική ταινία, από αυτές όπου δε συμβαίνει τίποτα. Κι όχι μόνο δε συμβαίνει τίποτα αλλά οι πρωταγωνιστές της είναι ένα ζευγάρι άσχημων γέρων και δεν υπάρχει κανένα όμορφο πλάνο στην εξωτική έρημο για παράδειγμα. Όλα φαίνονται πεζά. Ο γέρος έχει ένα από τα πιο βαρετά επαγγέλματα, κατεβάζει τις μπάρες όταν είναι να περάσει το τρένο. Η γριά κάθεται στο μικρό σπιτάκι τους που μοιάζει να χει βγει από μουσείο λαογραφίας και μαγειρεύει, σερβίρει τσάι, ή πλέκει ένα χαλί. Οι συζητήσεις τους ελάχιστες, για τη ζάχαρη που τελειώνει, για ένα τσαντόρ που θέλει να αγοράσει η γριά. Όπως δείχνει και ο τίτλος, ο σκηνοθέτης φαίνεται απλά να παρατηρεί μικρά άψυχα αντικείμενα τοποθετημένα στο χώρο. Η κάμερα δεν κινείται ποτέ και οι άνθρωποι κινούνται ελάχιστα.
Όμως στην πραγματικότητα συμβαίνουν πολλά. Πχ. η ξαφνική επίσκεψη του γιου. Ή οι έμποροι χαλιών που αγοράζουν ένα χειροποίητο χαλί σε εξευτελιστική τιμή. Συμβαίνει και κάτι που θα αλλάξει τη ζωή τους όπως την ήξεραν για δεκάδες χρόνια. Ο γέρος απολύεται για να τον αντικαταστήσει ένα νέος και πιο μοντέρνος δημόσιος υπάλληλος. Κι αυτό το γεγονός παρουσιάζεται άψυχα, αν και προσωπικά είχα νιώσει τόσο κοντά στο ζευγάρι που με πόνεσε.
Κι άλλα πράγματα καταλαβαίνει κανείς κι ας παρουσιάζονται χωρίς ιδιαίτερο σχολιασμό: η μεγάλη αγάπη που έχουν για το γιο τους που τον σέβονται περισσότερο απ' ότι τους σέβεται αυτός. Και η θέση της γριάς σ' αυτήν την οικογένεια, που κοιμάται στο στρώμα ενώ ο άντρας στης στο κρεβάτι, που οι έμποροι χαλιών όχι μόνο αγοράζουν για ψίχουλα το χαλί που έφτιαχνε για μήνες, αλλά δίνουν τα χρήματα στον άντρα της, που ο άντρας της δεν της δίνει λεφτά για το τσαντόρ, που ξεχνάει να αγοράσει ζάχαρη παρόλο που αυτή του το ζητάει τόσες φορές.
Τι μένει λοιπόν από αυτή τη λιτή, άψυχη ζωή δυο φτωχών αμόρφωτων ανθρώπων; Τίποτα μοιάζει να λέει ο σκηνοθέτης. Είναι μια γενιά που έζησε και απλά πέρασε αθόρυβα, χωρίς κανένας να ενδιαφερθεί για τη μίζερη ζωή τους. Θύματα του συστήματος και της παράδοσης. Βρισκόμαστε ακόμα στο 74, και η παρουσίαση αυτών των απλών ανθρώπων δεν έκανε τόσο καλή εντύπωση στις αρχές, αφού το Ιράν έπρεπε να δείχνει ένα μονερνο πρόσωπο στον κόσμο. Όμως, έτσι όπως και η «Αγελάδα» του Μερτζουί, η «Νεκρή φύση» ενέπνευσε πολλούς ιρανούς σκηνοθέτες.
Βέβαια η αγελάδα βλέπεται πολύ πιο ευχάριστα, και έχει και ωραία πλάνα, και πολύ γέλιο και ακραίες καταστάσεις.

Ο Sohrab Shahid-Saless σπούδασε κινηματογράφο στη Γερμανία και στο Παρίσι, και μετά από αρκετά ντοκιμαντέρ και λίγες ταινίες μυθοπλασίας πάντα επί Σάχη, τελικά επέστρεψε στη Γερμανία, όπου συνέχισε να γυρίζει ταινίες χωρίς ποτέ να γίνει παραγματικά διάσημος. Η άλλη του ιρανική ταινία που επηρέασε το νέο κύμα του ιρανικού κινηματογράφου, το «Ένα απλό γεγονός» (Yek Etefagh sadeh) δεν μπορώ να το βρω πουθενά δυστυχώς.

Απ' ότι διάβασα στο Ιράν ο νόμος για τα πνευματικά δικαιώματα λέει ότι τα πνευματικά δικαιώματα για τις ταινίες ισχύουν για 30 (μόνο) χρόνια. Που σημαίνει ότι το κατέβασμα αυτής της ταινίας είναι νόμιμο. Άρα αφήνω λινκ για όποιον θέλει να την κατεβάσει με αγγλικούς υπότιτλους:

http://forum.foreignmoviesddl.org/viewtopic.php?f=19&t=2249&p=7211&hilit=shahid+saless#p7211

http://www.iraniantorrents.com/index.php?page=torrent-details&id=06746672a37d4539c544bfb0fa95b748f111a4d7

Στην πρώτη περίπτωση κατεβάζεις απ' το ραπιδσεαρ, στη δεύτερη είναι με τορρεντ, και για να το κατεβάσεις πρέπει να εγγραφείς στο www.iraniantorrents.com που είναι εύκολη διαδικασία.