Nassereddin Shah Actore Cinema [Once Upon A Time Cinema] (1992) - Mohsen Makhmalbaf

Ο "κινηματογραφιστής" ονειρέυεται

να επιστρέψει στη σύζυγο του την Ατιέ ("Μέλλον")

«Ο Σάχης Νασερεντίν, ηθοποιός του κινηματογράφου» είναι η ελληνική απόδοση του τίτλου, και όντως η βασική ιστορία είναι η εξής: ο Σάχης ερωτεύεται την ηρωίδα της ταινίας που του παρουσιάζει ένας «κινηματογραφιστής» που έρχεται από το μέλλον - τον στέλνει κατά λάθος ένας αυλικός του επόμενου Σάχη - και για χάρη της αποφασίζει να γίνει ηθοποιός, ακόμα και να παραστήσει την αγελάδα. Είναι μια σουρεαλιστική ταινία, όπου εμφανίζονται προσωπικότητες της περσικής αυλής και σκηνές από διάφορες παλιές ιρανικές ταινίες με πρώτη και καλύτερη το «Κορίτσι από το Λορεστάν» (Dokhtare Lor), που είναι και η πρώτη περσική ταινία του ομιλούντος κινηματογράφου που γυρίστηκε το 1933 στην Ινδία. Αυτό το κορίτσι ερωτεύεται ο Σάχης Νεσερεντίν (1831 - 1896) και θέλει να την κάνει μέλος του πολυπληθούς του χαρεμιού, αφού εκείνη προσγειώνεται δεμένη με ένα σκοινί στο παλάτι του. Μια άλλη ταινία της οποίας  βλέπουμε αποσπάσματα είναι ο Gheisar (1969), από την οποία προέρχονται οι σκηνές της δολοφονίας στο χαμάμ. Όλες αυτές οι σκηνές μπλέκονται με την «πραγματικότητα» της ζωής στο χαρέμι.
Δε ξέρω πως να χαρακτηρίσω αυτήν την ταινία: πρώτα απ' όλα δε ξέρω σχεδόν τίποτα για τους Σάχηδες, τον Αμίρ Καμπίρ ή το Μαλιτζάκ, αλλά ούτε για τις παλιές ταινίες που παρουσιάζονται, και έτσι σίγουρα έχω χάσει το ζουμί της ιστορίας. Ακόμα και έτσι όμως υπήρχαν κάποιες πολύ όμορφες σκηνές που με ανάγκασαν μείνω κολλημένη στην οθόνη του υπολογιστή  μέχρι το τέλος της και να την κρατήσω στο σκληρό δίσκο για μελλοντικές αναφορές.
Πάντως, σίγουρα υπάρχει έντονη πολιτική χροιά, αναφέρεται το θέμα της λογοκρισίας, η διαφθορά στο παλάτι, αλλά εκφράζεται και η ανησυχία του σκηνοθέτη για το μέλλον - συμβολικά η γυναίκα του κινηματογραφιστή λέγεται Ατιέ που σημαίνει μέλλον. Επίσης το κορίτσι απο το Λοριστάν, εκτός από κιτς ιστορία αγάπης, είχε και πολιτικές προεκτάσεις, αφού παρουσίαζε το Ιράν σα μια χώρα όπου κυριαρχεί το έγκλημα και η ανομία.