Παρασκευή 29 Απριλίου 2011

Man, taraneh, panzdah sal daram [I Am Taraneh, I Am Fifteen Years Old] (2002) του Rasul Sadrameli


Όπως λέει και ο τίτλος, πρόκειται για την ιστορία της δεκαπεντάχρονης Taraneh, η οποία, ορφανή από μητέρα και με τον πατέρα της στη φυλακή, ζει με την άρρωστη γιαγιά της και παράλληλα με το σχολείο, δουλεύει σε ένα φωτογραφικό στούντιο για να συντηρήσει την οικογένεια της. Όλα αλλάζουν όταν ένα πλουσιόπαιδο, ο Αμίρ τη ζητάει σε γάμο. Η Ταρανέ συμφωνεί, παντρεύονται με το θεσμό του σιγκε (κάτι σαν προσωρινός γάμος)* με σκοπό να παντρευτούν κανονικά όταν τελειώσουν τις σπουδές τους. Η ευτυχία όμως δεν κρατάει πολύ: η γιαγιά πεθαίνει και ο νεαρός σύζυγος αποδεικνύεται ανώριμος, έτσι που τελικά χωρίζουν. Τα πραγματικά προβλήματα αρχίζουν όταν, μετά από λίγους μήνες ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος, και η μητέρα του Αμίρ αμφισβητεί την πατρότητα του παιδιού.
Μ'αυτό το σενάριο θα μπορούσε να γυριστεί μια δακρύβρεχτη σαπουνόπερα, όμως αυτή η ταινία αποφεύγει κάθε μελοδραματισμό και περιγράφει τη δύσκολη κατάσταση της κοπέλας με ρεαλισμό και χωρίς μεγάλα λόγια. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, απλά δύο έφηβοι που κάνουν ένα λάθος και μια μητέρα που ενώ έχει καλές προθέσεις απέναντι στη νύφη της, περισσότερο την ενδιαφέρει να σώσει το μέλλον του γιου της. Αυτή η γυναίκα είναι και η δεύτερη πρωταγωνίστρια της ταινίας και παρόλη την υποκρισία της - είναι πρόεδρος μιας οργάνωσης για τα δικαιώματα των γυναικών-, εμφανίζεται ανθρώπινη, έτσι περίπου φαντάζομαι την αντίδραση κάθε μητέρας.
Η θέση της γυναίκας στο Ιράν είναι το επίκεντρο της ταινίας: γυναίκες όπως η εύπορη «μοντέρνα» εργαζόμενη πεθερά, οι νεαρές μικροαπατεώνισσες, οι δασκάλες και οι συμμαθήτριες στο σχολείο, αυτός είναι ο κόσμος της Ταρανέ. Αντίθετα, ο Αμίρ είναι απίστευτα ανώριμος και μαμόθρευτο, και ο πατέρας από τη φυλακή, ενώ στηρίζει συναισθηματικά την κόρη του, είναι ανίκανος να της προσφέρει κάτι παραπάνω. Κριτική ασκείται φυσικά και στην κοινωνία, όπου για τους πλούσιους τα πάντα είναι ευκολότερα, αλλά και στο κράτος που αδυνατεί να βοηθήσει τα κορίτσια και έμμεσα τα οδηγεί σε λάθος αποφάσεις (παράνομες αποβολές, πορνεία, έγκλημα). Αποφάσεις που δεν θα πάρει η Ταρανέ, η οποία αν και βλέπει τα όνειρα της να γκρεμίζονται, διατηρεί την αξιοπρέπειά και την ανεξαρτησία της.
Γενικά, η ταινία είναι χαμηλών τόνων, και παρόλο που δεν προσφέρει κάτι καινούριο στον κινηματογράφο, είναι ένα ειλικρινές πορτραίτο μιας κοινωνίας σε κρίση. Στο ρόλο της Ταρανέ η πολύ νέα τότε Taraneh Alidoosti, η μελαγχολική Ελι του «Τί απέγινε η Ελι».


*Το σιγκέ (sighe) είναι ένα είδος συμβολαίου, όπου οι "σύζυγοι" μπορούν να έχουν σεξουαλικές επαφές και να συζούν για ένα καθορισμένο από τους ίδιους χρονικό διάστημα, και με όρους που επίσης θέτουν οι ίδιοι (συνήθως ένα χρηματικό ποσό που πληρώνει ο άντρας στη γυναίκα), αλλά δεν έχουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που τους δίνει ο κανονικός γάμος. Σε μια δεδομένη χρονική στιγμή μια γυναίκα μπορεί να έχει ένα μόνο σιγκέ, ένας άντρας όσες θέλει, ενώ μπορεί να έχει μόνο 4 κανονικές συζύγους. Ο θεσμός χρησιμοποιείται και σαν ένα είδος αρραβώνα, αλλά και ως ημινόμιμη πορνεία και είναι αρκετά αμφιλεγόμενος.

Δεν υπάρχουν σχόλια: